"Nieboska komedia" w "Teatrze 38"
[brak daty, brak źródła, brak autora]
Czym dla literatury polskiej jest "Nieboska komedia" - o tym nie trzeba przypominać. Czym dla teatru - to zgoła odmienny problem. Wiadomo, że to dramat "niesceniczny", o zawikłanej wymowie symboli, rzadko się więc porywają na niego inscenizatorzy. Historia "Nieboskiej" jest na scenach polskich niedługa.
Siedemdziesiąt lat minęło od powstania dramatu, nim słowa jego rozległy się ze sceny. Było to w roku 1902 w teatrze Słowackiego w Krakowie. Ówczesny jego dyrektor i jednocześnie pierwszy reżyser "Nieboskiej", Józef Kotarbiński, niemało się nasłuchał i naczytał pochwał, ale i - ostrej krytyki z okazji wielkiej prapremiery. Kotarbiński starał się o podanie tekstu poety jak najwierniej, z najmniejszymi skreśleniami. Przedstawienie trwało ponad 5 godzin.
W 1920 r. "Nieboska komedia" weszła na scenę Teatru Polskiego w Warszawie. Wystawiał ją Arnold Szyfman. W inscenizacji swej poszedł drogą podobną do tej, jaką obrał Kotarbiński.
Trzecim, który się podjął wystawienia "Nieboskiej" - był Leon Schiller. Była to - wedle ogólnie panującej opinii - najwybitniejsza dotąd inscenizacja dramatu. Schiller wydobył jego problematykę społeczną i przełożył ją na język współczesnych doświadczeń. To samo założenie przyświecało mu w drugim przedstawieniu "Nieboskiej" w Teatrze Łódzkim w 1938 r., oraz nie zrealizowanej już trzeciej inscenizacji w 1955 roku.
W r. 1934 odbyło się jeszcze jedno przedstawienie "Nieboskiej". Było to w lwowskim teatrze Horzycy. Reżyserował je Wacław Radulski. Inscenizacja podkreślała problematykę religijną i misteryjny charakter utworu. Ostatnio wystawił "Nieboską" teatr Dejmka w Łodzi. Prasa zamieściła kilka recenzji - na ogół niezbyt entuzjastycznych.
Co nam pokaże Teatr 38? W założeniu inscenizatora Waldemara Krygiera leżało zupełnie nowe odczytanie tekstu. Podejmuje on dyskusję nie tylko z ideologią dramatu, ale i jego dotychczasowymi interpretacjami. Sposób, w jaki Teatr 38 potraktował "Nieboską" ściągając ją z koturnów wieszczbiarstwa pomiędzy - komediantów, będzie pewnego rodzaju sensacją. Czy tak się stanie - ocenią widzowie po dzisiejszej premierze.
