Zmagania z Polską
Premiera "Wyzwolenia" w Starym Teatrze
W wigilię Bożego Narodzenia 1901 roku, dwa miesiące po premierze "Dziadów" na scenie krakowskiej, a niecały rok po wystawieniu "Wesela" powstał pomysł nowego dramatu Stanisława Wyspiańskiego; miał on otrzymać tytuł "Wyzwolenie". Według informacji Adama Chmiela, krytyka i przyjaciela Wyspiańskiego, poeta zaczynał pisać ten utwór szybko, jakby w uniesieniu. W jedenaście dni od powstania pomysłu gotowy był akt drugi. W trzy tygodnie powstał akt trzeci. Na samym końcu i stosunkowo najdłużej, bo ponad dwa miesiące, pisał Wyspiański akt pierwszy. W swym ostatecznym kształcie jest "Wyzwolenie" filozoficzną "comedią dell'arte", a zarazem utworem o budowaniu widowiska teatralnego. Adam Grzymała-Siedlecki tak pisał w roku 1957: "Gdy teatr krakowski gra "Wyzwolenie", to gra samego siebie".
"Wyzwolenie", obok "Wesela" najbardziej dotykający współczesności dramat Wyspiańskiego, wywoływało i nadal wywołuje wiele polemik interpretacyjnych. Od przeszło stu lat "na wielkiej pustej scenie" pojawiają się kolejni Konradowie - zmagający się z mitami przeszłości, walczący z zastaną rzeczywistością, modlący się o "poczucie siły i Polskę żywą". Każde pokolenie ma własne "Wyzwolenie" i za każdym razem inaczej zakładając "płaszcz Konrada", wraca do wielkiej narodowej rozmowy o Polsce.
Wystawienie "Wyzwolenia" trzydzieści lat po legendarnej inscenizacji Konrada Swinarskiego jest dla zespołu Starego Teatru wydarzeniem symbolicznym. Powrót do tekstu, którego wizja teatralna z 1974 roku nierozerwalnie zrasta się z historią i wizerunkiem tej sceny, jest wyzwaniem dzisiejszego czasu. Mikołaj Grabowski, reżyser "Wyzwolenia", którego premierę zobaczymy w najbliższą niedzielę, odnalazł w utworze Wyspiańskiego problemy dzisiejszej Polski.
O koncepcji inscenizacyjnej reżysera - w piątkowej rozmowie z Mikołajem Grabowskim.
