Artykuły

Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego zaprasza 11 marca o godz. 18 na wykład Piotra Morawskiego pt. "Natręci, czyli obyczaje", otwierający trzeci cykl projektu "Teatr publiczny. Przedstawienia".

Przedstawienie "Natręci", któremu poświęcony będzie wtorkowy wykład, nie tylko zainaugurowało działalność sceny publicznej w Polsce, lecz także podsumowywało pierwszy etap jej działalności.

Między prapremierą 19 listopada 1765 roku a ostatnim przedstawieniem "Natrętów" z 10 marca 1767 roku, zamykającym pierwszy okres działalności Teatru Narodowego, na scenie w Operalni Saskiej grane były spektakle, których twórcy stawiali sobie za cel zmianę obyczajów Polaków - piętnując pijaństwo, zabobony, hulaszcze życie, modnisiostwo, wreszcie - sarmackie wartości. Owo "teatrum polskich wad i błędów" wraz z kampanią publicystyczną prowadzoną równolegle w "Monitorze" miało uczynić z Polaków oświecony naród. Z czego się biorą paradoksy polskiej nowoczesności i na czym polega ambiwalencja misji cywilizacyjnej prowadzonej za pośrednictwem teatru i prasy? Dlaczego ten projekt cywilizacyjny poniósł klęskę?

Wykładom towarzyszą projekcje filmów found footage autorstwa Ewy Hevelke, Michała Januszańca i Piotra Morawskiego oraz dedykowany portal internetowywww.teatrpubliczny.pl.

Teatr publiczny w Polsce od początku był medium mocno ingerującym w życie społeczne, generującym konflikt polityczny i skutecznie nim sterującym. Sojusz sceny i prasy drukarskiej w misji modernizacyjnej pozwala zobaczyć w teatrze polskim doby XVIII wieku główne obok "Monitora" miejsce debaty na temat spraw publicznych. Teatr stał się wreszcie - jak pokazuje przykład "Krakowiaków i górali" czy "Szkoły obmowy" - kluczową instytucją życia społecznego zdolną kreować bieg wypadków czy realnie uczestniczącą w działalności charytatywnej.

W 1765 roku teatr publiczny rozpoczął debatę, która właściwie trwa do dziś. Wówczas chodziło przecież też nie tylko o obyczaje - stawką była polska nowoczesność. Zmieniały się kostiumy, lecz główna oś konfliktu miedzy nowoczesnością a jej zaprzeczeniem pozostawała cały czas ta sama. Warto zatem spojrzeć na oświeceniowy projekt teatru publicznego z dzisiejszej perspektywy; dostrzec jego potencjał krytyczny i zaangażowanie w życie społeczne. Zaangażowanie, jakiego w polskim teatrze nigdy wcześniej nie było, a i później nie tak znowu częstego. Zobaczyć w nim nie spetryfikowany kanon szeleszczących papierem lektur, lecz niepokojąco skutecznie działające narzędzie społecznej zmiany. (Piotr Morawski, prowadzący wykłady)

Partnerem cyklu wykładów jest Ośrodek Edukacji Muzealnej - Łazienki Królewskie

***

Projekt historii polskiego teatru od roku 1765 do dziś, autorstwa dr Joanny Krakowskiej, obejmujący historię przedstawień i historię przedstawiania spraw publicznych. W każdej jego odsłonie przedstawienie teatralne jest traktowane jako miejsce przecinania się zjawisk artystycznych, a zarazem jako punkt odniesienia dla publicznych debat i zjawisk spoza teatru. W ramach projektu odbyły się już dwa cykle wykładów: Joanny Krakowskiej zatytułowany PRL. PRZEDSTAWIENIA (październik 2012-czerwiec 2013) oraz Krystyny Duniec poświęcony dwudziestoleciu międzywojennemu (październik 2013-luty 2014). Trzecia część projektu - wykłady dr Piotra Morawskiego dotyczące początków sceny publicznej i życia teatralnego XVIII-wiecznej Polski - obędzie się między marcem a czerwcem 2014 roku w Instytucie Teatralnym oraz w Teatrze Stanisławowskim w Łazienkach Królewskich.

Szczegółowy program na: www.teatrpubliczny.pl oraz www.instytut-teatralny.pl.