Artykuły

Zdaje się, że nie będzie przesady w stwierdzeniu, że na temat literackiego koszmaru okupacyjne­go istnieją już tysiące książek, po­czynając od literatury dokumental­nej, a kończąc na pamiętnikach i prozie beletrystycznej. Tysiące ksią­żek w wielu językach europejskich. Zdaje się więc, że tragiczny los ofiar hitleryzmu i metody ludobój­ców znamy już nadto dobrze, aby nowa książka o tematyce okupacyj­nej mogła skupić na sobie szerokie zainteresowanie mas czytelniczych. A jednak ma to miejsce z "Pa­miętnikiem Anny Frank", tłuma­czonym na różne języki (u nas zna­nym tylko z fragmentów drukowa­nych w prasie literackiej).

Anna Frank jako dziecko wyemi­growała z rodzicami z Niemiec opa­nowanych przez Hitlera do Holan­dii. Wówczas jeszcze Żydzi - co prawda wśród wielkich trudności - mogli uchodzić z faszystowskiego piekła. Dla rodziny Franków piekło zaczęło się od nowa po wkroczeniu Niemców do Holandii. Aby unik­nąć deportacji i śmierci Frankowie dzięki pomocy holenderskich przy­jaciół przenoszą się do dobrze za­maskowanej kryjówki. Już pod ko­niec wojny gestapo wpada na ślad ukrywającej się rodziny żydowskiej i wywozi ją do obozu w Bergen-Belsen. Tu Frankowie dzielą los mi­lionów innych Żydów. Jakimś cu­dem jedynie Frank-ojciec uniknął śmierci.

Mała Anna Frank, licząca w chwili aresztowania dopiero 15 lat, pisze swój jakże wstrząsający pa­miętnik. Zawiera wrażenia i myśli dziecka, które żyjąc w atmosferze stałego zagrożenia i lęku ratuje się ucieczką w świat subtelnych auto­analiz psychologicznych.

Pamiętnik małej Anny, jakimś cu­downym trafem ocalały w "czasach pogardy", stanowi przejaw dużego talentu literackiego. Psychika wcześnie dojrzałego, pobudliwego dziewczęcia wypowiada się tutaj w sposób budzący podziw z uwagi na szczerość, subtelność i styl. Przede wszystkim jednak "Pamiętnik Anny Frank" ma wagę dokumentu: po­przez pryzmat doświadczeń młodego dziewczęcia pozwala ujrzeć los mi­lionów niewinnych ludzi, którzy stali się ofiarą zbrodni zorganizo­wanej w gigantycznej skali.

Z tak niewdzięcznego materiału, jakim jest dla dramaturga pamięt­nik w charakterze psychologicznym, umieli angielscy autorzy Goedrich i Hackett, zbudować doskonałą sztu­kę teatralną. Gdziekolwiek była grana, stała się wydarzeniem reper­tuarowym. - W Polsce "Pamiętnik Anny Frank" gra w tej chwili Teatr Domu Wojska Polskiego w Warsza­wie.

W Bydgoszczy co prawda nie uj­rzymy, lecz usłyszymy sztukę Goedricha i Hacketta (w przekła­dzie M. Melera i W. Puzyny) dnia 26 bm. w KMPiK. W ramach im­prez organizowanych pod tytułem "Teatr propozycji" zespół artystów PTZP wykona tego dnia "Pamiętnik Anny Frank", umożliwiając szerszej publiczności zapoznanie się z utwo­rem, który zarazem wstrząsa, ostrzega i uczy.