Artykuły

W 300 wydarzeniach tegorocznego Malta Festival Poznań wzięło udział 75000 osób. Program współtworzyło 1118 artystów, aktywistów i intelektualistów z 19 krajów świata. Przez 3 tygodnie spektakle teatralne i taneczne, performanse, koncerty, filmy, wystawy, warsztaty, spotkania i wydarzenia dla dzieci odbywały się w Generatorze Malta na pl. Wolności i w ponad 30 innych punktach miasta.

Przedstawiamy podsumowanie najistotniejszych wydarzeń Malta Festival Poznań 2014.

Mieszańcy w Poznaniu

Tegoroczny Idiom "Ameryka Łacińska: Mieszańcy" był największą od lat w Polsce prezentacją współczesnej sztuki z kilkunastu krajów tego kontynentu. W programie ułożonym przez kuratora Rodriga Garcíę znalazły się spektakle teatralne, taneczne, instalacje, happeningi i wystawy. Większość artystów prezentowała swoje prace po raz pierwszy w Polsce, kilka z nich było produkcjami Malta Festival Poznań, przygotowanymi specjalnie z okazji Idiomu.

Wśród tematów, które pomimo zróżnicowanych form ekspresji i użytego medium były szczególnie obecne w pokazywanych projektach znalazły się polityka i ciało. Zaproszeni do Poznania artyści udowodnili, że kontekst, w którym tworzą wymusza bezpośredni dialog ze światem, szybkie reagowanie na sytuację społeczno-polityczną, zajęcie stanowiska. Wielu artystów w swoich pracach mierzyło się z najnowszą historią Ameryki Łacińskiej oraz odczuwalnymi w swoich krajach skutkami ubocznymi globalizacji - nierównościami społecznymi i nadmierną konsumpcją.

Ważnym uzupełnieniem programu Idiomu był cykl filmowy prezentowany na Dziedzińcu Szkoły Baletowej oraz warsztaty mistrzowskie prowadzone przez Rodriga Garcíę i stale współpracujących z nim aktorów - Juana Loriente i Juana Navarro. W wyniku kilkudniowej wspólnej pracy powstał spektakl performatywnie odnoszący się do uniemożliwienia pokazania w Poznaniu spektaklu "Golgota Picnic". Podsumowaniem kilkunastu dni prezentacji programu latynoamerykańskiego podczas Malty było dwudniowe Forum "Twarze Ameryki Łacińskiej", w którym poruszyliśmy tematy analogii historycznych pomiędzy tamtym regionem a Europą Środkowo-Wschodnią, współczesnej sytuacji społecznej rdzennych mieszkańców Ameryki Łacińskiej, rozmawialiśmy z Rodrigiem Garcíą, a także z artystami Idiomu, Luisem Garayem i Eriką Diettes, o różnicach w pracy twórców w Europie i krajach Ameryki Łacińskiej.

Wokół "Golgota Picnic"

Ważnym punktem idiomowego programu miał być jeden z najciekawszych spektakli Rodriga Garcíi "Golgota Picnic" (na zdjęciu). Kurator Idiomu pokazuje w nim świat, w którym ludzie nie są w stanie przyjąć etycznej postawy wobec przemocy, wyzysku i niesprawiedliwości, zamiast tego wybierają egoistyczną ignorancję, czyniąc z Golgoty zwykły piknik. Spektakl miał stanowić istotny głos w programie tegorocznego Idiomu, tym bardziej że źródeł zainteresowania religią należy szukać, jak przyznaje sam reżyser, w jego argentyńskiej biografii. Masowe protesty środowisk ultrakatolickich prowadzone od końca maja zmusiły jednak festiwal do odwołania pokazów "Golgoty Picnic". Manifestacje planowane na 30 tys. osób groziły zamieszkami, których skala i forma mogły być niebezpieczne zarówno dla aktorów i widzów spektaklu, jak i publiczności maltańskiej w otwartej przestrzeni Generatora Malta na placu Wolności, a także dla osób postronnych. Policja nie mogła zagwarantować im bezpieczeństwa.

Po odwołaniu "Golgoty Picnic" spontanicznie w całym kraju, w dniu planowanych spektakli, zaczęto organizować czytania sztuki i pokazy jej rejestracji. W Nowym Teatrze w Warszawie odbyło się wydarzenie specjalne. Aktorzy Rodriga Garcíi przeczytali sztukę, a Marino Formenti wykonał na fortepianie utwór Haydna "Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu", który stanowi część spektaklu. Z kolei w piątek w Poznaniu zaplanowaną w programie debatę o przyszłości festiwali, przekształciliśmy w debatę "Kto potrzebuje wolności?". Wzięli w niej udział Rodrigo García, Michał Merczyński, Filip Berkowicz, Beata Chmiel, Hugo de Greef, Krzysztof Materna, prof. Krzysztof Podemski i prof. Andrzej Wirth, Suely Rolnik i Gerardo Nauman - artysta Idiomu Ameryka Łacińska: Mieszańcy. Na widowni pojawił się też sam prezydent Poznania Ryszard Grobelny, który został szybko wywołany do odpowiedzi przez prowadzącego, Jacka Żakowskiego. Główna część rozmowy skupiła się na polityczno-prawnych aspektach zaistniałej sytuacji: "Demokracja i wolność działa tylko wtedy, gdy na jej straży stoi uporządkowana siła państwa" - powiedział Jacek Żakowski, a Beata Chmiel podkreśliła, że "artyści nie mają oparcia w prawie. W kodeksie prawnym są zapisane przestępstwa przeciw wolności sumienia i wyznania i traktuje się je w sposób pretekstowy tzn. próbuje się skazywać artystów nawet za dzieła, które nie są prezentowane w przestrzeni publicznej. Samo zagrożenie czymś, co jest w naszych myślach, jest jakimś wyobrażeniem, traktuje się jako przestępstwo". "Polityka stała się straszna. Podziały stały się dysfunkcjonalne i uniemożliwiają zrobienie czegokolwiek sensownego. Ale przede wszystkim chodzi o tę pasywność. Jak przychodzi 30 tys. kiboli, to ilu obywateli przyjdzie w obronie konstytucji? - pytał prowadzący - Nie tylko na spektakl. Czy coś ostało się jeszcze z pragnienia wolności w tym kraju? To jest najgroźniejsze. Rodrigo wpadł do kraju, który zajął się budowaniem PKB i zapomniał właściwie o czymkolwiek innym".

Malta przygotowuje raport multimedialny na temat wydarzeń wokół "Golgoty Picnic" w Poznaniu, który ukaże się jesienią 2014 roku.

Razem do Generatora Malta

W program Malty na stałe wrósł projekt społeczno-artystyczny Generator Malta, którego idea zrodziła się w 2013 roku. Poprzez działania podejmowane w ramach Generatora chcemy nie tylko zmieniać nastawienie publiczności (z głównym naciskiem na mieszkańców Poznania) do szeroko rozumianej sztuki, ale też trwale zmienić jej podejście do takich tematów, jak partycypacja w życiu kulturalnym i społecznym czy odbudowywanie więzi międzyludzkich. Projekt rozpoczyna się na długo przed festiwalem i trwa aż do września, kiedy w ramach akcji "Park(ing) Day" zamieniamy jedno z miejsc parkingowych na przestrzeń przyjazną mieszkańcom.

Od marca, wspólnie z lokalnymi działaczami i mieszkańcami trzech dzielnic Poznania, rozpoczęliśmy pracę w ogrodach społecznościowych i w opuszczonym kiosku na skrzyżowaniu ulic Jackowskiego i Wawrzyniaka. Jak muzyka łączy pokolenia przekonaliśmy się podczas wyjątkowych koncertów Laura Palmer Cover Story w Ogrodzie Wilda i kapeli Hałasów w Ogrodzie Łazarz. Pyszny humus i didżejski set stały się pretekstem do sąsiedzkiego spotkania na Jeżycach. Na I międzynarodowym zjeździe twórców ogrodów społecznościowych wymienialiśmy się doświadczeniami z pasjonatami z Barcelony, Gandawy, Pragi, Warszawy, Łodzi, Katowic i Elbląga.

Serce festiwalu już po raz drugi biło na placu Wolności. We współpracy z poznańską School of Form i architektami Jolą Starzak i Dawidem Strębickim, zbudowaliśmy tu mikromiasto sztuki, które stało się głównym miejscem realizacji programu Generatora Malta. Każdy z trzech festiwalowych tygodni miał swój temat wiodący. W ramach prezentacji "alternatywnych codzienności" skonstruowaliśmy m.in. przestrzeń domu z przedmiotów przyjaznych człowiekowi i środowisku, zbudowaliśmy ścianę ze słomy i gliny czy kolumnę grzybową. W drugim tygodniu najważniejszymi uczestnikami Generatora były dzieci - ci aktywni i prawomocni członkowie społeczeństwa stworzyli m.in. konstytucję, nową nazwę placu Wolności, swoje wizje pomników miejskich. Trzeci tydzień skupiony był wokół tematu idiomu Ameryka Łacińska: Mieszańcy. Bywalcy placu WOLNO mogli m.in. pospacerować po mapie Ameryki Łacińskiej, skosztować dań kuchni latynoamerykańskiej i posłuchać argentyńskiego tanga.

Poznański sezon teatralny w pigułce

Tegoroczna Malta była doskonałym czasem do zapoznania się z najważniejszymi spektaklami działających w Poznaniu twórców. W programie Sceny Malta znalazły się premiery minionego sezonu, wśród nich m.in. "Dziady" Radosława Rychcika, spektakle wyprodukowane przez prężnie działające w Poznaniu platformy artystyczne - Republikę Sztuki Tłusta Langusta, Scenę Roboczą, Barak Kultury a także spektakle zrealizowane w ramach projektu Wielkopolska Rewolucje. Swoje 10-lecie świętował Stary Browar Nowy Taniec - najważniejszy ośrodek prezentujący i promujący taniec współczesny w Polsce.

Muzyka zamyka

Od lat muzyka jest, obok teatru, drugim sercem Festiwalu Malta. W tym roku wielkim wydarzeniem był koncert Damona Albarna - symbolu europejskiej muzyki alternatywnej. W niesamowitej przestrzeni Starej Gazowni na scenę wyszła najpierw poznańska Rebeka. Wprowadziła widzów w melancholijny stan rozkołysania. Kiedy padający od rana deszcz ustał, na scenę wszedł Damon Albarn. Koncert przerósł oczekiwania widzów - wokalista zaśpiewał aż 22 piosenki, najwięcej z dotychczasowego tournée promującego wydany w kwietniu album "Everyday Robots". Kameralna przestrzeń Gazowni, świetny kontakt Albarna z publicznością i nieukrywana przyjemność, z jaką śpiewał i grał (wraz z towarzyszącymi mu muzykami z zespołu Heavy Seas of Love) sprawiły, że tego wieczoru długo nie zapomnimy. Zobaczyliśmy twórcę, który wciąż eksperymentuje w najlepszym stylu.

Pomaltański lipiec dla najmłodszych

W pierwszych dniach lipca Scena Wspólna w Poznaniu opanowana zostanie przez najnajmłodszych widzów, którzy wyruszą na spotkania ze sztuką często po raz pierwszy. Będzie to już siódma edycja festiwalowych działań pod szyldem Sztuka Szuka Malucha (1-6 lipca). Pokazy spektakli dla dzieci odbędą się następnie w Gdańsku.

Sztuka Szuka Malucha to jedyny w Polsce międzynarodowy festiwal sztuki dla najnajmłodszych widzów, dzieci od zera do pięciu lat, oraz ich opiekunów. To projekt kompleksowy i interdyscyplinarny, którego celem jest prezentowanie różnorodnych zjawisk artystycznych oraz podjęcie artystycznego dialogu z maleńkim dzieckiem podczas działań interaktywnych. Każde wydarzenie festiwalowe tworzone jest z myślą o konkretnych możliwościach percepcyjnych najnajmłodszych odbiorców sztuki. Projekt realizowany jest przez Art Fraction Foundation, w ścisłej współpracy z Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu - inicjatorem nurtu teatru dla najnajmłodszych w Polsce i pomysłodawcą cyklu - oraz z Miejskim Teatrem Miniatura w Gdańsku. Sztuka Szuka Malucha odbywa się w ramach Malta Festival Poznań.