Artykuły

W najbliższe niedzielne popołudnie (24.08, 14:00) warszawskie kino Muranów zaprasza na retransmisję "Spartakusa" z moskiewskiego Teatru Bolszoj.

Transmitowany LIVE 20 października zeszłego roku do kilkuset ośrodków na świecie balet odniósł niebywały sukces frekwencyjny. Z tego też powodu kierownictwo teatru wyjątkowo zdecydowało się na blok retransmisji tego tytułu. Przedstawienie jest pokazywane w ramach cyklu "Ballet Bolshoi Live".

"Spartakus" to wizytówka stylu Teatru Bolszoj, jednego z najlepszych zespołów baletowych świata. Przedstawienie miało premierę w 1968 roku i do tej pory cieszy się niesłabnącym powodzeniem, głównie ze względu na wirtuozowskie popisy męskiej części zespołu. Treść baletu ormiańskiego kompozytora ARAMA CHACZATURIANA - który zasłynął na świecie przede wszystkim "Tańcem z szablami", będącym częścią innego jego baletu, a mianowicie "Gajane" -oparto na faktach: tracki jeniec, Spartakus, doprowadził do powstania gladiatorów w starożytnym Rzymie. Historię Spartakusa na język tańca przełożył JURIJ GRIGOROWICZ, jeden z najważniejszych choreografów Bolszoj. Obsada gwiazdorska: MICHAIŁ ŁOBUCHIN jako Spartakus, WŁADISŁAW ŁANTAROW jako Krassus, SWIETŁANA ZACHAROWA jako Egina (obecnie jedna z najlepszych primabalerin świata) i ANNA NIKULINA jako Frygia.

Libretto zostało opracowane na podstawie źródeł historycznych, między innymi dzieł Plutarcha i Juwenala. Spartakus, Frygia i Krassus są postaciami autentycznymi, zaś Egina zrodziła się w wyobraźni librecisty Nikołaja Wołkowa jako kontrastująca z odwagą i bohaterstwem powstańców.

Myślą przewodnią baletu jest walka o wolność, a dzieje buntu gladiatorów - jej wielką metaforą. "Spartakus" to monumentalny fresk o wieloplanowej akcji, wątkach epicznych, tragicznych i lirycznych, pełen ostrych spięć dramatycznych, operujący tłumami na scenie. Przeważają męskie tańce zespołowe. Muzyka spełnia funkcję ilustracyjną dzięki zastosowaniu tematów przewodnich, charakteryzujących postaci, środowiska i sytuacje. Główny temat muzyczny Spartakusa składa się z dwóch motywów: bohaterskiego (o brzmieniu fanfarowym) i emocjonalnego (wyrażającego reakcje uczuciowe bohatera na przebieg akcji). Występuje też liryczny temat Frygii oraz dwa tematy środowiskowe: patrycjuszowski i plebejski. Scenom zbiorowym towarzyszą wielkie obrazy symfoniczne, w które zaangażowany jest także zespół chóru. Patetyczna muzyka nie zawiera jednak żadnych asocjacji antycznych. Obok rytmów tanecznych i reminiscencji folkloru różnych narodów - zwłaszcza ormiańskiego, gruzińskiego i tureckiego - dominują rytmy marszowe, tryumfalne, wojenne i pogrzebowe.

Pierwsza wersja baletu (prapremiera: Leningrad, 1956, choreografia: L. Jakobson) nie przyniosła sukcesu, podobnie jak przygotowana dwa lata później w moskiewskim Teatrze Bolszoj jego kolejna wersja (choreografia: I. Mojsiejew). Trzecią wersję "Spartakusa" (1968) - tę, która do dziś jest grana w Bolszoj -przygotował wraz z kompozytorem choreograf Jurij Grigorowicz. Zmieniono kolejność obrazów i przebieg niektórych sytuacji, usunięto niektóre postaci. Dopiero ta wersja zdobyła uznanie publiczności.