Artykuły

"Dwóch w twoim domu" w reż. Rudolfa Zioło na Scenie Kameralnej Teatru Wybrzeże w Sopocie. Pisze Katarzyna Fryc w Gazecie Wyborczej - Trójmiasto.

Spektakl "Dwóch w twoim domu" w inscenizacji Rudolfa Zioły jest podszytym polityką kameralnym dramatem psychologicznym. I choć nie jest wydarzeniem artystycznym na wielką skalę, z pewnością wart jest uwagi, Skoro film może być dokumentalny, czemu nie teatr? Jeśli temat nadaje się na reportaż, dlaczego nie na dramat?

Dzięki Teatrowi Wybrzeże już w 2003 r., w ramach cyklu "Saison russe", mieliśmy wgląd w najnowszą dramaturgię rosyjską, bliższą reporterskiemu dokumentowi niż tradycyjnemu teatrowi. Najnowsze propozycje rosyjskiej dramaturgii, zaprezentowane wówczas w Gdańsku, znacznie odświeżały pojęcie teatru - jego formy i tematycznych inspiracji. Zwrot w kierunku współczesności, realności, prawdy, zainteresowanie zwykłym człowiekiem i jego mikrokosmosem - to wyznaczniki współczesnego dramatu z Rosji. Wszystkie te cechy, jak w soczewce, skupia moskiewski Teatr.doc, którego zespół prezentuje pomysł na teatr zaczerpnięty z filmu dokumentalnego.

W formule Teatru.doc swoje sztuki wystawiali przed laty w Gdańsku pierwszoplanowi twórcy rosyjskiego dramatu, m.in. Iwan Wyrypajewi Nikołaj Kolada oraz Jelena Griemina, która teraz wróciła do Wybrzeża jako autorka "Dwóch w twoim domu" - sztuki inspirowanej historią Uładzimira Niaklajeu, białoruskiego poety i działacza opozycji, który w 2010 r. wystartował w wyborach prezydenckich przeciwko Aleksandrze Łukaszence. W dniu głosowania został dotkliwie pobity i trafił do szpitala, skąd został uprowadzony. Odnalazł się w siedzibie stołecznego KGB, skąd trafił do więzienia. Wytoczono mu proces, a do dnia ogłoszenia wyroku miał przebywać w areszcie domowym. I w tym momencie poznajemy bohaterów "Dwóch w twoim domu". Są nimi Niaklajeu (wyciszona, skupiona i zbudowana głównie na milczeniu rola Grzegorza Gzyla), jego żona Olga (główna postać dramatu - chwilami nadekspresyjna Magdalena Boć) i dwaj funkcjonariusze KGB (w tych rolach Jakub Mróz i Piotr Łukawski).

W spektaklu w reżyserii Rudolfa Zioło osią dramaturgiczną jest desperacka walka Olgi o wolność we własnym domu. O prawo do prywatności i intymności. To Olga jest motorem akcji - podejmuje nierówną walkę z obcymi, którzy naruszają jej spokój, zawłaszczając połowę mieszkania. Z kolei mąż, opozycyjny aktywista, tym razem przyjmuje postawę wyczekującą. Biernie obserwuje starania Olgi o zachowanie namiastki normalności, gdy za ścianą mieszka dwóch mundurowych. Uładzimir, tłumacząc ich obecność, próbuje dostrzec w nich ludzi, którzy tylko wykonują swoją pracę.

Podział na "my" i "oni" w mieszkaniu Niaklajeu nie ma wyłącznie znaczenia politycznego. Dzieli ich też przepaść kulturowa. Poeta i jego żona żyją literaturą, piją z trudem zdobyte dobre wino, słuchają Piazzolli. Mężczyzn za ścianą interesuje wódka, mecz w telewizji i wzajemne porachunki. Na tym tle przerywanie meczu przez Olgę serialem "Niewolnica Isaura" ma wymiar buntu. Ale już głośne słuchanie opery jest rodzajem kulturowego manifestu.

Przedstawienie ma dwa mocne dramaturgiczne punkty. Pierwszym jest potęgująca napięcie scena, w której Olga po wielokroć zadaje intruzowi pytanie "Dlaczego panu tu jest?!". Drugi to kończący spektakl monolog Uładzimira w sądzie, na chwilę przed odczytaniem wyroku, gdy spokojnym głosem mówi, czym jest dla niego Białoruś i wolność.

Spektakl "Dwóch w twoim domu", który wcześniej wystawiano w teatrach Olsztyna, Lublina i Krakowa, w inscenizacji Rudolfa Zioły jest podszytym polityką kameralnym dramatem psychologicznym. I choć nie jest wydarzeniem artystycznym na wielką skalę, z pewnością wart jest uwagi.

Niedzielna premiera "Dwóch w twoim domu" odbyła się w ramach festiwalu Literacki Sopot, którego część poświęcona była w tym roku literaturze rosyjskiej.

Już za tydzień w Wybrzeżu kolejna rosyjska propozycja autora związanego z Teatrem.doc - "Statek szaleńców" napisany i wyreżyserowany przez dobrze znanego w Gdańsku Nikołaja Koladę.,