Rewolwer
"Rewolwerowi" Aleksandra Fredry daleko do popularności "Zemsty", "Ślubów panieńskich", "Dożywocia", czy "Pana Jowialskiego". Sztuka ta powstała w ostatnich latach życia poety, już po upartym, piętnastoletnim milczeniu w okresie 1839-1855, milczeniu spowodowanym osławioną napaścią Seweryna Goszczyńskiego, która na długi czas stała się przyczyną połamania autorskiego pióra.
"Rewolwer" grywany bywał na polskich scenach stosunkowo rzadko, a przecież sztuka ta warta jest zainteresowania już choćby z uwagi na fakt, że obrazuje ona całkiem nowe w komedii fredrowskiej konflikty.
"Rewolwer" dotyczy okresu politycznej wszechwładzy biurokracji austriackiej, bezpośrednio po roku 1848. Fredro na myśli miał Galicję, przeniósł jednak wydarzenia do księstwa Parmy, w wewnętrzne stosunki małego państewka rządzonego przez śmiesznego księcia-tyrana. Tym sposobem uzyskał jeszcze dosadniejsze akcenty groteski.
Wszystko w tej komedii jest groteskowo uproszczone, śmieszne, z pozoru nieprawdopodobne, a jednak skrywające ponure tło. Bohaterem głównym, a raczej rekwizytem centralnym staje się rewolwer. Podrzucany, gubiony, znajdywany, wracający niespodzianie do rąk postaci utworu, budzi postrach wśród ludzi osaczonych lękiem i terrorem, a okazuje się - maszynką do obcinania i zapalania cygar. Drugi podobny bohater to głuchoniemy, który zawsze nie w porę się zjawia, "rewolwerowi" ułatwia jego krążenie - symbol koszmaru i obsesji w światku tak rządzonym.
"Rewolwer" - pisał swego czasu Kazimierz Wyka - to przede wszystkim groteskowa kpina ze stosunków policyjnych i politycznych po klęsce Wiosny Ludów. Lecz zważmy, jaki środek służy w tym celu pisarzowi: znów pieniądz. Czołowym oportunistą utworu jest wielki bankier i bogacz, baron Mortara. To on drży przed cieniem rewolweru jako oznaki nieprawomyślności politycznej. Ale i książę Parmy, krwawy tyran, okazuje się naciągaczem i hochsztaplerem. Tępi opozycję i rewolucjonistów, aby zagarnąć ich majątki. Jednocześnie z podobnym sarkazmem pokazuje Fredro owych liberalnych rewolucjonistów. Groteskowa satyra zostaje wymierzona nie tylko w system policyjny, lecz w całą epokę.
Komedię Fredry dla Teatru TV wyreżyserował znakomity nasz aktor Jan Świderski. Jego reżyseria wydobywa wszystkie walory fredrowskiego utworu, wszystkie jego niuanse. Jan Świderski sam także występuje w "Rewolwerze", a towarzyszą mu m.in. Barbara Wrzesińska, Marek Walczewski, Jan Kobuszewski, Andrzej Szczepkowski i Joanna Szczepkowska.
Zarówno fredrowski tekst, jak i reżyseria oraz kwietna obsada aktorska gwarantują nam kilkadziesiąt minut teatru na najwyższym poziomie. A więc przyjemnego odbioru!
