Artykuły

W ramach festiwalu sztuk im. Stefana Themersona "SkArPa" każdego roku w Płocku odbywać się będą interdyscyplinarne konferencje naukowe poświęcone różnym aspektom sztuki awangardowej w kontekście twórczości Themersona i jego żony Franciszki.

Jak zapowiedzieli w piątek organizatorzy festiwalu, tematyczne konferencje organizowane będą w formule "common room", nawiązującej do stworzonego przez Themersonów w Londynie pod koniec lat 50. XX wieku miejsca spotkań artystów brytyjskiej awangardy.

Stefan Themerson (1910-88) to urodzony w Płocku awangardowy prozaik, poeta, twórca teorii poezji semantycznej, a także filmów eksperymentalnych, który od lat 30. XX wieku przebywał zagranicą, najpierw we Francji, a później w Wlk. Brytanii, gdzie tworzył wraz z żoną Franciszką.

Pierwszą edycję "Common Room: sztuka, etyka i prowokacja" zainaugurowano w piątek w płockiej Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej (PWSZ) w drugim dniu 5. Transgranicznego Festiwalu Sztuk im. Stefana Themersona "SkArPa". - Nawiązując do +common room+ Themersonów, chcemy kontynuować i poszerzać tę formułę spotkań i dyskusji o kolejne tematy - zapowiedziała podczas inauguracji konferencji prorektor płockiej PWSZ Anna Suwalska-Kołecka.

Jak wyjaśnił dyrektor artystyczny festiwalu Piotr Bogusław Jędrzejczak, "common room" można najprościej przetłumaczyć z języka angielskiego jako "świetlica" lub określenie sali uczelnianej, gdzie poza oficjalnymi wykładami każdy może prezentować własną twórczość i opinie.

- "Common room" to miejsce, gdzie mogą pojawić się studenci, profesorowie i przedstawić to, co mają do powiedzenia, swoje dzieła, swoje przemyślenia. To miejsce spotkań o charakterze intelektualnym - dodał. Jędrzejczak podkreślił, że takim właśnie miejscem był "common room" Themersonów, gdzie odbywały się m.in. odczyty i dyskusje o sztuce, ale także dotyczące nauk ścisłych.

Spadkobierczyni Themersonów - Jasia Reichardt (siostrzenicą Franciszki Themerson), krytyk sztuki i kurator wystaw w Wlk. Brytanii w nadesłanym na konferencję referacie opisała, czym w zamierzeniu był londyński "common room", działający od sierpnia 1957 r. do lipca 1959 r. Jak podkreśliła, przytaczając słowa samego Stefana Themersona, chodziło o stworzenie miejsca spotkań i wymiany poglądów artystów oraz naukowców, a także innych osób zainteresowanych filozofią sztuki czy filozofią nauki.

W ramach 5. Transgranicznego Festiwalu Sztuk im. Stefana Themersona "SkArPa" w czwartek wieczorem w Muzeum Żydów mazowieckich w Płocku odbyła się światowa prapremiera perkusyjnej kompozycji Piotra Wróbla, opartej na operze semantycznej Stefana Themersona pt. "Św. Franciszek i wilk Gubbio, czyli kotlety św. Franciszka". Skomponowany przez Piotra Wróbla, aranżera i instrumentalistę utwór noszący tytuł "Franio contra reszta świata - perkusyjne rozważania nad sytością i głodem - homage Themerson" wykonał Plock Percussion Duo.

W programie tegorocznego festiwalu znalazły się m.in. wystawa prac nawiązujących do twórczości Themersonów bądź inspirujących się nią, nadesłanych na konkurs "Ulica Themersonów", zorganizowany przez Płocką Galerię Sztuki dla studentów i absolwentów uczelni artystycznych, warsztaty filmowe na stole trickowym, na którym pracował Stefan Themerson oraz prezentacja słuchowiska na podstawie jego satyrycznej powieści "Wykład profesora Mma".

Stefan Themerson studiował fizykę i architekturę w Warszawie. W 1927 r. zajął się eksperymentami z fotografią i filmem, które rozwijał w latach 30. XX wieku. Powstały wtedy m.in. filmy "Apteka", "Europa" i "Przygoda człowieka poczciwego". W 1938 r. wraz z żoną Franciszką, absolwentką warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, wyjechał do Francji, gdzie w 1940 r. wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1942 r., będąc już w Wlk. Brytanii, współpracował z Ministerstwem Informacji i Dokumentacji Rzeczpospolitej Polskiej w Londynie. Powstał wtedy eksperymentalny film antywojenny "Calling Mr Smith". W 1948 r. Themersonowie otworzyli w Londynie oficynę wydawniczą Gaberbochus Press, którą prowadzili do 1979 r.

Organizatorem festiwalu "SkArPa", pod patronatem ministerstwa kultury, jest Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki.