Artykuły

Wyżej niż Połonina. Saga w VI aktach" wg scenar. i w reż. Tomasza A. Żaka z Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie w Cerkwi w Baligrodzie. Pisze Anna Gorczyca w Gazecie Wyborczej - Rzeszów.

W tym spektaklu ze sceny padają imiona i nazwiska ludzi, którzy w Bieszczadach stali się legendą, którzy wciąż tę legendę tworzą.

Procesja wyruszyła o zmierzchu. Z chorągwiami, lampionami, śpiewem grupa ludzi weszła do baligrodzkiej cerkwi. Mężczyźni nieśli drewnianą skrzynię, która mogła być trumną, a na jakiś czas stała się stołem, przy którym wspominano tych, którzy odeszli, i rozmawiano o tych, którzy pozostali. Wielkim nieobecnym był Wojtek Bellon. To o niego pyta Ona Młoda, Joaśka. Czego szuka w Bieszczadach? Poezji i miłości. Za Wojtkiem poszłaby na koniec świata. Można sobie wyobrazić, że tak jak kiedyś inne dziewczyny w poszukiwaniu Bellona trafiały do schroniska na Połoninie Wetlińskiej, tak i Ona Młoda tam trafiła. Dołączyła do ludzi, jakich wielu można było spotkać w Bieszczadach:

On - jak ptak z jakiejś fantastycznej opowieści. Nie wiesz, czy żyje, czy może ci się tylko śni.

Ona Jego, Grażyna - w Bieszczadach pozostała, bo pokochała Onego, ukryła się przed światem.

Boży Człowiek - kapelan NSZ po wojnie. Zrzucił sutannę, ukrywa się jako drwal.

Druh Jego - odpychany, bo dużo wie; potrzebny, bo bez niego nie ma czym oddychać i z kim pić.

Swój Obcy, Hrynio - ni to Ukrainiec, ni to Łemko. Gada muzyką, pali ogniska na połoninach. Mówią o nim "strażnik trupów", bo zbierał kości, które wykopano ze starego cmentarza koło zburzonej cerkwi.

Każdy z tych ludzi ma jakąś tajemnicą, swoją historię. W trakcie spektaklu te tajemnice pomału się odsłaniają. Ich życie jest pełne załamań, upadków i krzywd wyrządzonych innym. Gdy On szuka rozgrzeszenia, jako pokutę słyszy: będziesz żył.

Co ich jeszcze łączy? To, że wiele razy próbowali uciekać z Bieszczadów i znów tam wracali.

Tomasz Antoni Żak, reżyser i twórca spektaklu "Wyżej niż połoniny. Saga w VI aktach", nie ukrywał, że bohaterowie tej sztuki mają swoje pierwowzory w ludziach, których spotkał w czasie swoich bieszczadzkich wędrówek. Wielu z nich to słynne bieszczadzkie Zakapiory - barwne ptaki, artyści, którzy uciekając od szarej rzeczywistości, trafili w Bieszczady. Ale także alkoholicy, menele.

Kto kim jest? O kim mówi On? Kim jest Ona Jego? Reżyser przestrzega przed przypisywaniem tych postaci jednej osobie, ale ludzie żyjący w Bieszczadach na pewno rozpoznają, czyje losy złożyły się na kolejną opowieść.

Jest w sztuce scena - jedna z bardziej poruszających - w której pojawiają się nazwiska tych najbardziej rozpoznawalnych: Jędrka Połoniny, Władka Nadopty, Zdzicha Radosa, Zdzicha Pękalskiego, Janusza Zubowa, Ryśka Szocińskiego, Lutka Pińczuka i innych. To m.in. ta scena sprawiła, że Krystyna Rados, córka Zdzicha Radosa, po spektalu nie kryła wzruszenia.

Premiera spektaklu odbyła się w piątek w cerkwi w Baligrodzie. Nie można było sobie wymarzyć lepszej sceny dla tego przedstawienia. To miejsce mogłoby być symbolem historii powojennych Bieszczadów. Tu UPA zamordowało 42 mieszkańców wsi.

W scenografii przygotowanej przez Krzysztofa Szczęsnego świetnie wykorzystano wnętrze cerkwi. Niestety, Krzysztof Szczęsny nie miał okazji zobaczyć efektów swojej pracy. Zespół dowiedział się o jego śmierci po próbie generalnej.

W spektaklu świetnie wykorzystano piosenki Wojtka Bellona.

"Wyżej niż połonina. Saga w VI aktach" to próba powrotu Teatru im. Wandy Siemaszkowej do idei teatru wędrownego, który przybliża sztukę ludziom w małych miasteczkach i wioskach. Ten spektakl świetnie się do tego nadaje.

W przedstawienie wystąpili: Justyna Król, Mariola Łabno-Flaumenhaft, Robert Chodur, Waldemar Czyszak, Przemysław Sejmicki (gościnnie), Robert Żurek.

Widzowie usłyszeli także bieszczadzkiego barda Piotra "Rogalika" Rogalę, zobaczyli Ryszarda "Burego" Denisiuka i Piotra Worońca.

Sztuka "Wyżej niż połoniny..." będzie wystawiana jeszcze w Zatwarnicy, Ustrzykach Dolnych , Olszanicy, na dziedzińcu zamku w Sanoku, w ruinach klasztoru w Zagórzu, w Polańczyku oraz w leskiej synagodze.