Artykuły

21 listopada w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej otwarta zostanie wystawa zdjęć Nicolasa Grospierre'a "50/50" poświęcona architekturze teatru. Towarzyszy jej publikacja "Teatr Wielki 50/50". Wystawa potrwa do 15 stycznia 2016 roku.

Architektura Teatru Wielkiego czy wielka teatralna architektura Pięćdziesiąt lat po odbudowie, w chwili ożywionej dyskusji o rodzimej tożsamości architektonicznej i artystycznej, chcemy opowiedzieć o dziele ukończonym, dziele najwyższej próby, jak również o przestrzeni, w której niemalże codziennie ta sztuka się tworzy: Teatrze Wielkim - Operze Narodowej.

Dom opery i baletu, o intrygującej formie i niezwykłej treści, otwarty ponownie dokładnie pół wieku temu, jest jednym z symboli Warszawy i polskiej kultury. Budynek o długiej historii kształtowanej przez wybitnych artystów - od Antonia Corazziego, architekta, który zaprojektował jego pierwotną klasycystyczną bryłę, po Bohdana Pniewskiego, autora jego odbudowy.

Fotograficzny projekt Nicolasa Grospierre'a "50/50" to niezwykła i intrygująca podróż po przestrzeniach Teatru Wielkiego, zarówno tych dostępnych dla widzów, jak i technicznych - będących jego sercem. Symboliczna, będąca punktem wyjścia liczba zdjęć stanowi ramę dla współczesnego spojrzenia ich autora na Teatr w pięćdziesiątą rocznicę jego odbudowy.

"50/50" to prosta, konsekwentna i systematyczna dokumentacja wnętrz Teatru Wielkiego. Zwiedzając ten ogromny budynek, spacerując po niekończących się korytarzach i klatkach schodowych, przechadzając się po obszernych i zaskakujących przestrzeniach tego gmachu, zapragnąłem oddać jego skalę i niezwykłą złożoność. Chciałem też podjąć próbę uporządkowania go tak, by widz miał szansę zrozumieć, jak język architektury Teatru Wielkiego przekłada się na sposób jego funkcjonowania" - Nicolas Grospierre.

Nicolas Grospierre - fotograf, który wybrał architekturę na bohaterkę swojej twórczości - ujął przestrzenną specyfikę teatralnych wnętrz w bardzo sugestywny sposób, budując głęboką narrację klarownym środkami. Podobną intuicją i wyobraźnią wykazał się Karol Żurawski, architekt wystawy eksponującej właśnie efekt tych prac. Jego projekt to syntetyczna i minimalistyczna ekspozycja, utrzymana w eleganckiej formie, a dzięki użytym materiałom, stanowi także współczesny komentarz do architektury Bohdana Pniewskiego. Mosiądz i stiuk stanowią punkt odniesienia do teatralnych przestrzeni, a sposób ekspozycji posiada swój własny rytm i sprzyja skupieniu.

***

Publikację "Teatr Wielki 50/50" warto czytać nie jako monografię instytucji, ale jako pozycję będącą zbiorem korespondujących ze sobą artystycznych wypowiedzi, opowieści poruszających wyobraźnię widzów. Będącą ponadto rodzajem podróży, gdzie wrażenie spotyka się z osobistym doświadczeniem, anegdota z faktami, esencja z dygresją. Struktura książki, złożona z warstw, jest nie tylko zamierzonym zabiegiem estetycznym, ale także wizualizacją przyjętego rytmu i połączenia różnych autorskich wypowiedzi w zamkniętą całość. To też celowe odwołanie do charakteru opery - sztuki integrującej cały wachlarz artystycznych dyscyplin. Odzwierciedla także złożoną historię i tożsamość Teatru Wielkiego.

Fotograficzny cykl Nicolasa Grospierre'a, wybór tekstów oraz archiwum dokumentujące proces odbudowy - trzy elementy o zróżnicowanym formacie - prowadzą czytelnika przez teatralny gmach, a w tej podróży pomocą służą oczy, wiedza, pamięć i wyobraźnia autorów.

Książkę otwiera cykl "50/50" Nicolasa Grospierre'a, czyli pięćdziesiąt fotografii prezentujących architekturę Teatru Wielkiego - Opery Narodowej, powstałych w związku z pięćdziesiątą rocznicą jego odbudowy. Zdjęcia dokumentują bogatą i wielowymiarową przestrzeń Teatru, kadrując jego najciekawsze fragmenty. Wyobraźnia czytelników pobudzona zdjęciami artysty oddana zostaje w dalszej części publikacji autorom tekstów: Beacie Chomątowskiej, Sylwii Chutnik, Adamowi Mazurowi, Bogusławowi Kaczyńskiemu oraz Jarosławowi Trybusiowi.

Znajdziemy tu żywe, pełne pasji wspomnienia artystów tworzących tę scenę przez minione pięćdziesiąt lat - w bardzo sugestywnej opowieści autorstwa Bogusława Kaczyńskiego. Teatr, jego entourage to mozaika złożona z wybitnych postaci i niezwykłych momentów, dzięki którym adres plac Teatralny 1 stał się, na powrót po odbudowie, synonimem miejsca najwyższej artystycznej jakości.

O Bohdanie Pniewskim, jednym z najwybitniejszych architektów XX wieku i autorze odbudowy teatru, pisze w formie wartkiego reportażu Beata Chomątowska. Z jej tekstem koresponduje spojrzenie na szeroką twórczość Pniewskiego przedstawione przez Jarosława Trybusia. Z drugiej strony o fotografii Nicolasa Grospierre'a w swoim eseju opowiada Adam Mazur, Sylwia Chutnik zaś przedstawia historię Teatru w lekko onirycznej, baśniowej odsłonie.

Pozycję zamyka Archiwum - wybór szkiców i zdjęć prezentujących proces odbudowy Teatru Wielkiego, w całości opatrzony komentarzami prof. Małgorzaty Komorowskiej i dr Darii Rzepieli. To retrospektywne ujęcie koresponduje ze współczesnym zdjęciami, tworząc wraz z nimi klamrę minionych pięćdziesięciu lat. Rzadko oglądane dokumentalne fotografie przenoszą czytelników w lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte, a w wielu wypadkach głos oddany został świadkom tamtej epoki: Bohdanowi Pniewskiemu, Antoniemu Słonimskiemu, Tadeuszowi Gronowskiemu, Janowi Koszczyc-Witkiewiczowi czy Zygmuntowi Mycielskiemu.

***

21 listopada 2015 - 15 stycznia 2016

Foyer Główne, Teatr Wielki - Opera Narodowa

Wystawa otwarta dla widzów na godzinę przed spektaklem oraz w czasie przerw.