Artykuły

O nie.

Tak być nie może jak zawsze bywało

Kiedy się chwilkę niby polatało

I trzeba było jasne pióra rzucić

I do pełzania pokornie powrócić.

0 nie, tak być nie może

I, tak już nie będzie

Żebyśmy się nie mogli inaczej utrzymać

Jak tylko klęcząc.

Jeśli ludzie wszędzie

Podniosą się, to dźwigną ojczyznę do lotu

I chociaż nikt z nas nie ma tej siły olbrzyma

To do pełzania już nie ma powrotu

I my musimy lecieć choć tak bardzo bolą

Skrzydła, chociaż przed nami ciemność i zmęczenie

Bo inaczej nam pełzać nawet nie pozwolą

A nasza mowa zmieni się w milczenie.

(Ernest Bryll)

Najpierw Teatr Muzyczny w Gdyni - w osobie jego dyrektora Andrzeja Cybulskiego - zaczął przemyśliwać nad wystawieniem "Kto ty jesteś?" Ernesta Brylla. Skontaktował się więc dyrektor z autorem, ponadto kompozytorem Wojciechem Trzcińskim (chodziło prze­cież o wystawienie sztuki na scenie muzycznej) i reżyse­rem Krzysztofem Bukowskim, którzy pomysł "kupili", no i zaczęli działać. Ale wydarzenia polityczne, zwłasz­cza zaś sierpniowe, spowodowały iż pierwotna koncep­cja przestała "wystarczać". Autorska spółka postano­wiła więc napisać coś zupełnie nowego. I tak powstała, w oparciu głównie o wiersze Brylla, w tym "Polaków własny portret", "Kolęda-Nocka" z niesamowitą, poru­szającą do głębi, muzyką Trzcińskiego.

Ideę tego polsko-patriotycznego widowiska wyklaro­wał ostatecznie właśnie Sierpień - a padły przy okazji wszelkie twórcze i sceniczne rekordy. Próby "Kolędy-Nocki" rozpoczęły się 2 grudnia, 18 grudnia odbyła się już prapremiera widowiska dla "Solidarności"; w 16 dni powstał spektakl, w którym na scenie występuje 300 osób naraz (cały niemal zespół oraz Akademicki Chór Uniwersytetu Gdańskiego, zespół muzyczny Bronisła­wa Opałki i występujące gościnnie dwie wybitne wokali­stki, dźwigające główny ciężar spektaklu: Teresa Haremza i Krystyna Prońko), a scenografia Mariana Kołodzieja jest przykładem niemal maksimum tego, co moż­na z "teatralnej machiny" wycisnąć. Elementy kolędne, stoczniowe żurawie, solidarnościowy krąg, wypełniają­ce całą scenę sztandary o niezwykle sugestywnym dzia­łaniu malarskim, znicze w plenerowej perspektywie - to wszystko zmienia się jak w kalejdoskopie. W tym rekordowym tempie powstał spektakl wybitny - tak pod względem tworzywa, jak i samej inscenizacji. Jest to kolęda - przy elementach tradycyjnego sztafażu - współczesna niezwykle, opowiada na przykład o lu­dziach, którzy czekają czasów, gdy...

"Będą się mogli słowem nie kłamstwem podzielić. Spojrzeć w oczy - zobaczyć w zmęczeniu nadzieję. I ten wiatr zrozumieją co im w skrzydła wieje. Choć o skrzydłach od wieków zapomnieli..."

W "Kolędzie-Nocce" jasełka przeplatają się z naszą polską współczesnością. Ludzie szarzy, zagonieni, tuła­jący się bez mieszkań - nagle, w czarowną wigilijną noc, dostają skrzydeł (choć im wyrasta właściwie po jednym tylko skrzydle - czy wystarczy to, by wzlecieć?), bo upomnieli się o swą godność. Są tu i odniesienia bar­dziej konkretne do naszej najnowszej historii. Niesiony przez tłum zastrzelony chłopak, czy też drzwi również dźwigane na plecach w charakterze krzyża, to przecież reminiscencje z Grudnia w Gdyni.

Wieść o "Kolędzie-Nocce" rozeszła się błyskawicz­nie, bilety są rozchwytywane, na wszystkie przedstawie­nia przychodzą nadkomplety - bo jak tu nie zaprosić na spektakl, mimo braku biletów, takich widzów, którzy na przykład następnego dnia odpływają na rok na wody Antarktyki na pokładzie "Profesora Siedleckiego"?

Program spektaklu z wierszami Brylla, utrzymany w charakterze tomiku poetyckiego, jest lekturą poszuki­waną w kraju. Znajomi wysyłają go znajomym, powstał nawet rodzaj czarnego rynku. Autor, kiedy po chorobie, która nie pozwoliła mu uczestniczyć w prapremierze, przyjechał wreszcie do gdyńskiego teatru, przez dzie­sięć minut składał autografy na owych tomikach-programach, tudzież odpowiadał na owacje widowni i ze­społu. Bo jego teksty z "Kolędy-Nocki" to zarazem świetna współczesna publicystyka.