Piękno i głęboka refleksja
"Burza" Williama Shakespeare'a w choreogr. Krzysztofa Pastora w Teatrze Wielkim-Operze Narodowej. Pisze Temida Stankiewicz-Podhorecka w Naszym Dzienniku.
Balet "Burza" Krzysztofa Pastora, z muzyką barokową i współczesną oraz tradycyjną muzyką irańską, to najnowsza premiera Polskiego Baletu Narodowego. Rzecz bardzo piękna wizualnie i doskonała artystycznie zarówno pod względem kształtu choreograficznego, jak i wykonawstwa. Ten fabularny balet jest w pełni czytelny, co w przypadku tańca nie jest rzeczą tak oczywistą. Przeniesienie dramatu Szekspira z przestrzeni werbalnej do baletowej to przełożenie z jednego języka artystycznego na inny, a to wcale nie jest łatwe, zwłaszcza że ten drugi język nie posługuje się słowem; z wyjątkiem nagranych kilku zdań, które wypowiada z głośnika Jan Frycz, oraz pieśni wykonywanej przez Kacpra Szelążka (kontratenor).
Wielowarstwowa, bogata znaczeniowo szekspirowska "Burza" daje szerokie możliwości inscenizatorom w zakresie interpretacji dzieła pod kątem rozłożenia akcentów i wydobycia na pierwszy plan, czy to psychologii i związanej z tym relacji między postaciami, czy sprawy politycznej tworzącej kontekst dla działań bohaterów, czy też silnego zaznaczenia spraw społecznych itd., itd. Inscenizacja Pastora uwypukla problem imigracji i kolonizacji.
Dominujący w spektaklu klimat poetyckości wyraża się zarówno w delikatnym geście i tańcu na pointach Mirandy w doskonałej kreacji Yuki Ebihary, jak i w silnie ekspresywnym ruchu, bardzo plastycznym Vladimira Yaroshenki jako Prospera czy też w piruecie, wysokim skoku Maksima Woitiula w roli Ferdinanda, nie mówiąc już o niemal "fruwającym" nad sceną Arielem w znakomitym wykonaniu Patryka Walczaka. Nawet dziki Caliban (wyrazisty, świetny w tej roli Paweł Koncewoj) w charakterystyczny dla tej postaci sposób współtworzy ów klimat poetyckości, zwłaszcza w końcowych partiach spektaklu. Doskonale pomyślana choreografia znalazła równie doskonałych wykonawców. Zarówno w partiach solowych, jak i zespołowych, gdzie każdy detal jest opracowany nadzwyczaj perfekcyjnie. A już pomysł imitowania przez tancerzy fal morskich wywołanych burzą budzi najwyższy podziw. Te przepiękne, porywające, wysmakowane estetycznie i doskonałe dramaturgicznie partie baletu, gdzie w scenach zbiorowych taniec jest metaforą sił natury, wiatru, fal morskich, to obrazy nie do zapomnienia. W spektaklu są cztery burze, podczas których fale wynoszą na brzeg rozbitków i każda z burz jest "tańczona" przez zespół w innym kolorze kostiumu, co ma swoją symboliczną wymowę. Ostatnia ma kolor biały. Oczyszczający.
Napisana pod koniec życia "Burza" często określana jest jako testament Szekspira. W warstwie głównego przesłania sztuka stanowi rozliczenie autora z samym sobą, ze swoim życiem, można powiedzieć, że to rodzaj rachunku sumienia. Dowodzi tego jedna z finałowych scen, gdzie główny bohater Prospero (uważany przez wielu szekspirologów za alter ego samego autora) wybacza swoim wrogom, wszystkim, którzy go skrzywdzili, mówiąc: "Nie pomsta, lecz przebaczenie jest drogą prawości. Poczuli skruchę - to wystarczy".
Owo przebaczenie jest z ducha chrześcijańskie, tak zresztą jak cała twórczość Szekspira. Jak podają biografowie wielkiego dramaturga, Szekspir pochodził z rodziny katolickiej pielęgnującej wartości chrześcijańskie.
W tym roku mija czterysta lat od śmierci Szekspira, a jego utwory przez te kilkaset lat nie schodzą ze światowych scen. Zawarte w nich refleksje mają wymiar uniwersalny i pokazują, że człowiek w swej istocie człowieczeństwa nie ulega zmianie, jest taki sam na przestrzeni wieków. Targają nim takie same emocje, rozterki, podlega takiej samej rozpaczy i radości. Genialny Szekspir jako jeden z nielicznych pisarzy świata tak dogłębnie, prawdziwie rozpoznał człowieka i mechanizmy zewnętrzne zniewalające go, jak na przykład dążenie do sprawowania władzy.
