Artykuły

W zielonym tramwaju linii "0", kursującym od 1 do 3 lipca po wrocławskim śródmieściu, podróżować będą poznańscy artyści. W ramach projektu Koalicja Miast zaproszą mieszkańców i gości Europejskiej Stolicy Kultury 2016 na cykl koncertów, spektakli, happeningów "made in Poznań".

- Kultura powinna wychodzić do ludzi, angażować ich, a przy tym czynić przestrzeń miejską bardziej przyjazną. Odmienić ją może nawet drobne, ale pomysłowe zdarzenie. Dlatego wrocławianie i goście Europejskiej Stolicy Kultury spotkają poznańskich artystów m. in. w tramwaju, przed dworcem, w przejściach podziemnych czy na podwórku na Nadodrzu - takimi słowami prezydent Poznania Jacek Jaśkowiak opisuje główne przesłanie towarzyszące programowi poznańskich wydarzeń kulturalnych, które odbędą się we Wrocławiu od 1 do 3 lipca.

Rywalizacja

Zacznijmy jednak od początku i zadajmy sobie pytanie, czym jest instytucja Europejskiej Stolicy Kultury. ESK jest narzędziem wzmacniania integracji europejskiej realizowanej w tym przypadku poprzez kulturę i wymianę kulturalną. Stolicami kultury stawały się wybrane miasta, które przez rok prezentowały życie kulturalne swojego regionu i państwa. W 2009 roku Unia Europejska ogłosiła, że za 7 lat Europejskimi Stolicami Kultury zostaną miasta z Polski i Hiszpanii, a Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłosił oficjalny konkurs o to zaszczytne miano, w którym mogły wystartować wszystkie polskie miasta. W szranki stanęły: Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Lublin, Łódź, Poznań, Szczecin, Toruń, Warszawa, Wrocław.

Ambasadorami Poznania stali się wybitni twórcy - Ryszard Horowitz, Jerzy Skolimowski, Filip Bajon czy Andrzej Maleszka. Przygotowana na konkurs aplikacja posługiwała się hasłem Poznańska Burza Kulturalna. "Dlaczego burza? Bo Poznań potrzebuje nowego impulsu energii, który wpłynie ożywczo na rozwój miasta i jego mieszkańców" - wyjaśniali autorzy aplikacji. Ambicje Poznania były ogromne, a nadzieja na sukces jeszcze większa. Nic zatem dziwnego, że gdy Poznań nie znalazł się nawet w finałowej piątce miast, które przeszły do ostatecznego etapu konkursu, powszechne było poczucie klęski.

Analiza i diagnoza

Niemal natychmiast podniesiono potrzebę przeanalizowania przyczyn porażki. Gdy Europejską Stolicą Kultury wybierano Wrocław (ostateczna decyzja zapadła w czerwcu 2011 roku) w Poznaniu działał już sztab antykryzysowy na rzecz poznańskiej kultury, podzielony na sześć zespołów roboczych, diagnozujących stan poznańskiej kultury. Kulminacją ponad rocznych prac sztabu był Poznański Kongres Kultury (1-3 grudnia 2011 roku), którego efektem był zestaw rekomendacji i raportów, z których wiele posłużyło wprowadzeniu nowatorskich mechanizmów i nowych zasad w zarządzaniu kulturą. Na pierwszy plan wybijała się idea zwiększenia partycypacji obywateli w kulturze. Obserwowana w ciągu ostatnich dwóch lat oddolna aktywność kulturalna mieszkańców dzielnic i osiedli w Poznaniu, realizujących wydarzenia mniej spektakularne, ale bliższe ludziom wydaje się być najtrwalszym dziedzictwem Kongresu.

Poznań we Wrocławiu

Tymczasem Wrocław rozpoczął przygotowania do ESK 2016. W 2012 roku zaproszono do Wrocławia przedstawicieli przegranych rywali. Zaproponowano im zorganizowanie własnych prezentacji w ramach programu ESK. Poznań zgłosił wstępną gotowość do udziału w przedsięwzięciu, jednak przez kolejne dwa lata pomiędzy gospodarzami a naszym miastem nie podjęto żadnych konkretnych uzgodnień.

Pomysł współpracy powrócił w 2015 roku, w związku z powstaniem tzw. Koalicji Miast. Pierwotnie tworzyły ją Gdańsk, Lublin, Łódź, Katowice i Wrocław, ale furtka do współpracy pozostała uchylona i w styczniu 2016 roku wrocławianie po raz pierwszy zaprosili do Koalicji Poznań oraz Szczecin. Dziś Koalicja Miast to program partnerskiej wspołpracy siedmiu metropolii, aktywizowanie srodowisk samorzadowych, artystycznych i pozarzadowych oraz dyskusji na temat odpowiedzialności samorządu za kulturę.

- W Koalicji nie ma wygranych i przegranych, jest grupa metropolii z ambicjami. Kluczem do współpracy była nasza determinacja, by Wrocław i inne miasta Koalicji dostrzegły nie tylko potencjał naszych twórców, ale przede wszystkim zmianę klimatu w relacjach władz miasta i środowiska artystycznego - mówi zastępca dyrektora Wydziału Kultury UMP Marcin Kostaszuk.

Owocem tej współpracy jest prezentacja we Wrocławiu artystycznych dokonań miast koalicyjnych. Poznań będzie trzeci - po Lublinie i Szczecinie. Przez pierwsze trzy dni lipca wrocławianie i ich goście będą mogli uczestniczyć w cyklu wydarzeń pod hasłem Następny Przystanek Poznań. Koordynatorem tego przedsięwzięcia jest Centrum Kultury Zamek.

Nie będzie to konwencjonalna prezentacja ułożona w przewidywalną sekwencję pokazów i koncertów. Ideą przewodnią jest wyprowadzenie kultury w przestrzeń publiczną, dlatego większość wydarzeń - happeningów, koncertów, spektakli - odbędzie się na placach, w parkach, przy obiektach użyteczności publicznej, a nawet w przejściach podziemnych. Będzie także zielony poznański tramwaj, który ruszy w trasę linii "0" dookoła wrocławskiego śródmieścia - w jego wnętrzu wrocławianie wezmą m.in. udział w spektaklu teatru Usta Usta Republika. Z kolei w ramach happeningu Trenerzy życia codziennego, tytułowi bohaterowie będą pomagali przechodniom... udoskonalić codzienne, konwencjonalne czynności. - Będzie to happening, który z dystansem odniesie się do współczesnej obsesji coachingu - mówi Andrzej Maszewski z CK Zamek. Obok tych niekonwencjonalnych działań odbędzie także koncert Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia Amadeus. Jedna z najlepszych orkiestr kameralnych świata zagra w przepięknym budynku uniwersyteckiego Oratorium Marianum.

Czy dzięki tym oraz innym wydarzeniom przygotowanym przez Poznań uda się trafnie pokazać ideę miasta otwartego i przekonać do niej wrocławian? - Jesteśmy częścią Koalicji Miast, bo kulturę traktujemy jako przestrzeń wspólną, w której współpraca - również na poziomie metropolii - jest warta znacznie więcej niż konkurencja. Chcemy metaforycznie zaprezentować nowy kierunek rozwoju artystycznego Poznania, oparty nie na wielkich i drogich wydarzeniach, lecz na tworzeniu i inspirowaniu wielu mniejszych działań z udziałem mieszkańców - mówi prezydent Jacek Jaśkowiak.

***

"Następny Przystanek Poznań"

Wrocław - Europejska Stolica Kultury 2016

1-3.07