Artykuły

Premiera, spotkania autorskie, wykłady, spacery i koncerty, a wszystko to poświęcone kulturze żydowskiej. Tak w telegraficznym skrócie przedstawia się czwarta edycja festiwalu Zbliżenia, który w czwartek, 8 września, rozpocznie się w Gdańsku.

Temat relacji polsko-żydowskich od wielu lat jest aktualny i budzi częściej kontrowersje niż pozytywne myśli. Festiwal Kultury Żydowskiej "Zbliżenia" od czterech lat sukcesywnie to zmienia. Sukces pierwszej edycji z 2013 roku ośmielił do kontynuowania kulturalno-społecznego przedsięwzięcia, które skupia się wokół problematyki obecności żydowskiej kultury na Pomorzu.

- Mamy wrażenie że świadomość obecności żydowskiej kultury wzrasta. Bardzo dużo osób zaczyna się interesować kulturą żydowską, jej związkami z kulturą polską, tradycją, twórczością. Staramy się przełamywać stereotypy i uprzedzenia, wynikające z nieznajomości. Dzięki naszym działaniom wiele osób dowiedziało się np. jaki wpływ na Gdańską architekturę, edukację, czy naukę miała społeczność żydowska - mówi Marek Brand, kierownik i pomysłodawca Festiwalu.

Właśnie relacja między kulturą polską a żydowską, i świadomością jej w Gdańsku, jest główną osią wydarzeń na Festiwalu Kultury Żydowskiej Zbliżenia, który rusza w czwartek.

Śladami gdańskich Żydów

Lepsze poznanie zapewni seria działań warsztatowych. To świetna okazja do nauki tradycyjnego tańca izraelskiego, stworzenia magicznego amuletu czy zgłębienia przez dzieci i młodzież tajników żydowskich świąt. Nowością są spacery po Wrzeszczu (sobota, godz. 12.30, niedziela godz. 14, obowiązują zapisy) prowadzone przez Joanna Raftopulos. Jak mówi przewodniczka wybrała tę trasę, bo Wrzeszcz jest dzielnicą omijaną przez autokary z wycieczkami.

- Zwiedzając Gdańsk wycieczki najczęściej wybierają Śródmieście. A Wrzeszcz jest także dzielnicą związaną z kulturą żydowską, niekiedy jest omijany - mówi Raftopulos. Spacer zacznie się przy Synagodze przy ul. Partyzantów, gdzie uczestnicy doświadczą pierwszej lekcji historii, wycieczka będzie się przemieszczać ulicami gdzie mieszkali wpływowi gdańscy Żydzi i dojdzie do Politechniki Gdańskiej.

- Moim zamysłem jest połączenie historii dzielnicy Wrzeszcz, która nie jest na tyle znana, z kulturą żydowską czyli śladami Żydów, którzy są tutaj. Będę bazować na zdjęciach archiwalnych, ponieważ chcę pokazać, jak wyglądała ta dzielnica przed wybuchem wojny. To zapewnia inną perspektywę spojrzenia na dziś zatłoczoną część miasta - mówi przewodniczka.

Bóg na terapii

Jedną z premier jest spektakl Anat Gov "Boże mój" (Oj Elohim!). Wspólną produkcję Teatru Miniatura i Fundacji Zbliżenia wyreżyserował Marek Brand - kierownik festiwalu, dramaturg, teatrolog i reżyser. To próba odpowiedzi na nurtujące wszystkich od wieków pytanie o to, czy bóg jest. Oto w gabinecie lekarskim zjawia się tajemniczy pacjent, który cierpi na depresję i z tego powodu potrzebuje pomocy. Udziela jej samotna matka autystycznego chłopca, która zmaga się z realnymi problemami codziennego życia. Sztuka napisana przez Gov, jak na tę pisarkę przystało, pełna jest zwrotów akcji i sytuacji komicznych, jednak nie to jest w tej historii najważniejsze. Przede wszystkim pod warstwą, którą uznać można za rozrywkową, kryją się pytania o źródło miłości, wiary i poznanie drugiego człowieka.

Literatura, sztuka i muzyka to trzy główne motory napędzające i kształtujące daną kulturę. Dlatego też muzyki żydowskiej na festiwalu nie zabraknie. Co więcej - będą to różne formy jej przedstawienia. Bębniarka i artystka sceny world music, Liron Meyuhas, razem z zespołem wystąpi z programem "La Gitana", który to jest podróżom przez tradycyjną muzykę Izraela, Etiopii i Indii. Natomiast wirtuoz lutni, Holender Jozef van Wissem, udźwiękowi niemy film z 1910 roku "Dziecko Getta". Najbardziej tradycyjny będzie koncert muzyki i pieśni żydowskiej zespołu Anashim prowadzonym przez Martę Gzowską-Sawicką.

- Pamięć o każdej kulturze jest ważna. Zwłaszcza w Gdańsku, który był i jest swoistym tyglem kulturowym - mówi Marek Brand. Joanna Raftopulos dodaje: - Ludzie są coraz bardziej ciekawi tej kultury, jej ślady są w Gdańsku obecne i należy o nich przypominać.

--

Na zdjęciu: próba spektaklu "Boże mój!"