Fonosfera arche
"Do dna" w reż. Ewy Kaim, spektakl dyplomowy IV roku Wydziału Aktorskiego, specjalności wokalno-aktorskiej PWST w Krakowie. Pisze Katarzyna Szatko w Teatrze dla Was.
W jednym ze swoich tekstów Jerzy Grotowski uznaje taniec i pieśń za narzędzia docierania do praprzyczyny, głębi dawnego świata. Śpiew i ruch konstytuują rytuał, który pozwala doświadczyć pierwotności, badać własne korzenie, docierać do kultur przodków. Stają się wehikułem, żywą archeologią. Nadając przemówieniu znamienny tytuł "Te es le fils de quelqu'un" ("Jesteś czyimś synem"), artysta sugeruje, że nie można porzucić własnego dziedzictwa. Z podobnym przesłaniem występują studenci IV roku Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie w dyplomowym spektaklu "Do dna".
Nie sposób w tym miejscu nie wymienić imion i nazwisk młodych artystów. Spektakl ludowych brzmień i rytmów komponują Dominika Guzek, Weronika Kowalska, Agnieszka Kościelniak, Jan Marczewski i Łukasz Szczepanowski pod opieką reżyserską Ewy Kaim i dramaturga Włodzimierza Szturca. Pytają, czy w dzisiejszym świecie, zdominowanym przez wszechobecny hałas i głośne (a puste) dźwięki codzienności, można poprzez pieśń wyrazić uniwersalne prawdy ludzkiego istnienia, emocje granicznych sytuacji i głębie namiętności człowieka? Pytają - na najwyższym poziomie wokalnym i z niesamowitym ładunkiem emocjonalnym.
Tytułowym dnem, materią poszukiwań dawnego i nieznanego, stają się dla aktorów polskie pieśni ludowe, pochodzące ze zbiorów Oskara Kolberga i księdza Władysława Skierniewskiego oraz ze śpiewnika kurpiowskiego pod redakcją Henryka Gadomskiego. Mimo że wybór pada na konkretny obszar pochodzenia pieśni (puszcze mazowieckie), melodie i teksty kurpiowskie stają się punktem wyjścia do wyrażenia ponadczasowego uniwersum. Słyszymy pieśni towarzyszące zarówno codziennym sytuacjom, jak i ważnym aktom przekroczenia oraz będące wyrazem najsilniejszych namiętności człowieka: pierwszej fascynacji, miłości, pożądania, lęku, żalu i rozpaczy. Pieśni, które wyrażały ból związany z ofiarą, opuszczeniem domu i rodziny, rozstaniem, wojną, śmiercią. Pieśni o pojemności mitu.
Dramaturgia dźwięku w spektaklu to nie tylko efekt niekwestionowanych zdolności wokalnych studentów i świetnych aranżacji Dawida Suleja Rudnickiego. To również wynik współistnienia aktorów z przestrzenią, rezonowania z fizyczną materią spektaklu. Podłoga czy blaszana ściana - oprócz bębnów, fortepianu, skrzypiec i akordeonu - staje się pełnoprawnym instrumentem, który w niektórych scenach wydaje dźwięki bardziej wymowne, przejmujące i dotkliwe niż wypowiadane słowo.
Wszystko to odbywa się w umownej przestrzeni, w której przeszłość i archaiczność sugeruje jedynie blaszana, wiejska chata. Za sprawą wizualizacji Mirka Kaczmarka wędrujemy w czasoprzestrzeń, w której wyznacznikiem przemijania były siły żywiołów, cykliczność natury, pory siewu i zbiorów. Bliżej nieokreślona dawność. Czas symbiozy człowieka z przyrodą, która w ujęciu przedsokratejskim stanowiła praprzyczynę świata. Jednak tym, co nieustannie przypomina, że ślady dawnego istnienia przywoływane zostają z perspektywy współczesnego człowieka, są stroje aktorów. Plisowane, metaliczne spódnice (ostatni trend mody) i bluzy adidasa inspirowane folklorem prowokują pytania: czym jest dla nas dziś kultura ludowa i tradycja? W jakim stopniu poczuwamy się do bycia "czyimś synem"? Jak głęboko docieramy do dna?
Tu znów podpowiada nam Grotowski: "Powiecie: wszystko to są przesądy ludzi innych czasów. Jednak niekoniecznie ludzi innych tradycji".
***
DO DNA
Spektakl dyplomowy studentów IV r. Wydziału Aktorskiego, specjalności wokalno-aktorskiej - PWST Kraków
Reżyseria i opieka pedagogiczna - Ewa Kaim
Dramaturgia - Włodzimierz Szturc
Scenografia, kostiumy, projekcje i światło - Mirek Kaczmarek
Kierownictwo muzyczne i aranżacje - Dawid Sulej Rudnicki
Choreografia - Maćko Prusak
Występują: Dominika Guzek, Agnieszka Kościelniak, Weronika Kowalska, Jan Marczewski, Łukasz Szczepanowski oraz Dawid Sulej Rudnicki (fortepian, basy)
