Artykuły

Dziś o godz. 16.45 w Teatrze Miejskim w Gdyni, w ramach finału dziesiątego konkursu o Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną, odbędzie się czytanie sztuki "Wszystko o mojej matce" Tomasza Śpiewaka w reżyserii Magdy Szpecht.

"Wszystko o mojej matce" walczy o główną nagrodę konkursu wynoszącą 50 tysięcy złotych.

obsada: Agnieszka Bała, Dorota Lulka, Agata Moszumańska, Elżbieta Mrozińska, Beata Buczek-Żarnecka, Maciej Wizner (aktorzy Teatru Miejskiego w Gdyni).

Według Anny Zalewskiej-Uberman z Komisji Artystycznej GND "Wszystko o mojej matce" to opowieść zawieszona między intymnością a teatralnym przerysowaniem i ekshibicjonistycznym odsłonięciem, inspirowana postaciami matek dwóch artystów: Michała Borczucha i Krzysztofa Zarzeckiego, które w latach 1986 i 1998 zmarły na raka. Wychodząc od przejmującego doświadczenia utraty i wspólnoty losów półsierot, Tomasz Śpiewak buduje realno-poetycką przestrzeń dramatu, w którym życie przenika się ze sztuką. Kiczowata, groteskowa i momentami sentymentalna formuła afabularnej psychodramy, zapożyczona od Pedro Almodóvara jest dla autora filtrem, przez który z dystansem i poczuciem humoru przygląda się skomplikowanej relacji matka - dziecko.

Podobnie jak hiszpański reżyser, autor rozpisuje tytułową postać matki na kilka odrębnych bytów. Odgrywające rolę Rajmundy, Normy, Rosy, Blanki i Humy aktorki stają się mediami zmarłych matek, tworząc rozmaite wariacje na ich temat, oscylując na granicy zapisanej w scenariuszu roli i własnej prywatności. Teatralna scena pełni w tekście funkcję wehikułu pamięci, a rozgrywany na naszych oczach spektakl o matkach, zamienia się w seans spirytystyczny. Rozpoznający się w lustrze żałoby synowie, podejmują, wciąż od nowa, nieudaną próbę rekonstrukcji przeszłości a jednocześnie demontażu matczynego mitu. W pierwszej części dramatu, na mgliste wspomnienia Zofii Borczuchowej, jako odurzonej oparami perfum przerobowej z fabryki "Miraculum", Śpiewak nakłada wizerunek chorej matki robiącej sobie makijaż:

"błękit pruski trudno się nakłada ale ma obłędnie piękny kolor

nie mrugać a najlepiej w ogóle się nie ruszać

najlepiej w ogóle nie żyć

wtedy nałoży się najpiękniej

wtedy najrówniej się rozłoży

i pokryje wszystko

i powiekę i oczodół i kraków i skałkę i czarnobyl i marsa i moją matkę

i jej grób na rakowicach i całe chiny"

W żałobnym monologu włożonym w usta Humy, autor wydobywa zgrzyt miedzy nieśmiertelnym pięknem i brzydotą choroby oraz niemożnością znalezienia pośmiertnego pocieszenia. W drugiej części tekstu Śpiewaka, będącej hołdem dla zmarłej Krystyny Zarzeckiej, jej syn, Krzysztof, konstruuje wizerunek matki przez pryzmat przemilczeń bolesnych obrazów (nieudana operacja, opiekowanie się będącą w stanie wegetatywnym chorą, śmierć Krystyny Zarzeckiej w dniu jego matury z polskiego), programowo niedopełniając opowieści o rodzicielce, wplatając w nią niedomówienia i emocjonalne wytrychy. Może dlatego w finalnym monologu sztuki, odczytywanym przez inspicjentkę, wyznaje bez ogródek:

"ja w przeciwieństwie do Michała mogę powiedzieć na temat mojej matki wszystko

mogę tworzyć fantazję jaką chcę (...)

ale nie chcę mówić wszystkiego (...)

Wstęp na czytanie jest wolny.

--

Tomasz Śpiewak (na zdjęciu) - dramaturg, autor ponad trzydziestu adaptacji i tekstów teatralnych. Od 2017 kierownik literacki Teatru im. J. Osterwy w Lublinie. Najważniejsze przedstawienia we współpracy z reż. Michałem Borczuchem - "Zew Cthulhu" (Nowy Teatr w Warszawie, 2017) "Wszystko o mojej matce" (Łaźnia Nowa w Krakowie 2016, Grand Prix Festiwalu Boska Komedia 2016), "Apokalipsa" (Nowy Teatr w Warszawie, 2014, Grand Prix Festiwalu Boska Komedia 2015), "Faust" (Teatr im. H. Konieczki, Bydgoszcz, 2015); "Paradiso" (Teatr Łaźnia Nowa, 2014), z Remigiuszem Brzykiem: "Koń, kobieta i kanarek" (2014), "Korzeniec" (Teatr Zagłębia w Sosnowcu 2013), "Brygada szlifierza Karhana" (Teatr Nowy im. K. Dejmka w Łodzi 2008), "Gorączka czerwcowej nocy" (Teatr Nowy im. T. Łomnickiego w Poznaniu, 2013). Odznaczony Medalem Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej. Współpracował z Anną Smolar, Magdą Szpecht, Barbarą Wysocką, Natalią Korczakowską, Łukaszem Kosem, Wojtkiem Klemmem. W roku 2016 zadebiutował jako reżyser "Salą Królestwa" w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu.