Artykuły

W tym roku minęła 100. rocznica urodzin i 15. rocznica śmierci HALINY LUBICZ. W okresie międzywojennym działała ona w naszym regionie. Warto przypomnieć tę postać - wspomina Lesław J. Welker.

Losy. Halina Lubicz (1906-1991) [na zdjęciu], harcerka, aktorka, reżyser, działaczka społeczna.

W tym roku minęła 100. rocznica urodzin i 115. rocznica śmierci Haliny Lubicz. W okresie międzywojennym działała ona w naszym regionie. Warto przypomnieć tę postać.

Halina Lubicz, właściwie Halina Pempkowska, córka Marii z domu Wolf (artystki i tancerki rewiowej) i Michała (działacza niepodległościowego, artysty estradowego, restauratora, szewca), urodziła się 5 lutego 1906 r. w Białej Podlaskiej. Primo voto Żuchowska, secundo voto Kirszke. Dzieciństwo spędziła u babki w Dreźnie. Tam uczęszczała do szkoły baletowej i konserwatorium w klasie fortepianu.

Witała w Toruniu Marszałka

Jesienią 1918 r. rodzice przenieśli się do Torunia, gdzie zakupili kamienicę przy ul. Sukienniczej 6. W Toruniu znalazła się i córka. Tu kontynuowała naukę w Gimnazjum Humanistycznym i Szkole Handlowej, pobierając nadal lekcje muzyki i uczęszczając do Studia Dramatycznego. Wkrótce naukę przerwała wojna polsko-bolszewicka. Wzięła w niej udział jako sanitariuszka. W tym czasie związała się z harcerstwem - pracowała w Komendzie Chorągwi i grała w teatrzyku harcerskim. 5 czerwca 1921 r. była wśród witających wizytującego Toruń Marszałka Józefa Piłsudskiego i jedyną harcerką, która się z nim spotkała. 27 listopada 1922 r. została wybrana sekretarzem powstałego właśnie Koła Przyjaciół Harcerstwa.

Po maturze w roku 1923 podjęła pracę urzędniczki w Urzędzie Wojewódzkim Pomorskim w Toruniu. Rok później została żoną p.o. komendanta Chorągwi Pomorskiej ZHP dh. Teodora Zuchowskiego.

W roku 1925 debiutowała na deskach Teatru Miejskiego. Występowała również w Teatrze Żołnierskim D.O.K. VIII. W roku 1935 przeniosła się do Poznania, gdzie grała w Teatrach: Letnim, Narodowym i Operetce. W czasie wojny pracowała fizycznie jako sprzątaczka i jako kontystka, ale pamiętała o teatrze. Od roku 1943 prowadziła we własnym mieszkaniu konspiracyjny teatrzyk lalkowy, którego ostatnią okupacyjną premierą był "Śpiewak leśny" H. Zuchowskiego (syna). 17 kwietnia 1945 r. teatrzyk ten został przekształcony w Miejski Teatr Marionetek (przy ul. św. Marcina - Podgórnej 8), a następnie Teatr Lalki i Aktora, z którym odwiedzała wiele miast i wsi nie tylko Poznańskiego. Do roku 1951 była jego dyrektorką. W następnym roku przeniosła się do Teatru Polskiego.

W grudniu 1954 r. trafiła do Zielonej Góry, gdzie do grudnia 1973 r. mieszkała w Domu Aktora. 20 lat była aktorką, kierownikiem artystycznym i reżyserem w Teatrze Ziemi Lubuskiej, m.in. w rolach: Pani Soerensen w "Niemcach" L. Kruczkowskiego, Matki w "Balladynie" J. Słowackiego, Królowej Matki w "Bolesławie Śmiałym" St. Wyspiańskiego, Siostry Przełożonej w "Fizykach" Dürrenmatta czy znakomita rola tytułowa w "Matce" M. Gorkiego. W roku 1959 utworzyła przy Teatrze sceną lalkową, która w 1962 r. przekształciła się w Teatr Lalek Cudaczek.

Przygoda z radiem

W roku 1960 związała się z teatrzykiem radiowym "Klimacik" - debiutowała w nim rolą "roztropnej wiejskiej kobiety" Apolonii Skiby w "Apolonia Skiba ma głos". Teatrzyk zakończył działalność w roku 1968, ale nie zakończyła się współpraca z radiem. 15 grudnia 1974 r. debiutowała jako reżyser słuchowiska "A życie toczy się dalej" H. Ankiewicza. Rola Starej Kobiety w "Całej mojej nadziei" M. Pilichowskiego, "znakomita kreacja aktorska" dała jej pierwszą nagrodę w przeglądzie słuchowisk regionalnych Naczelnej Redakcji Literackiej PR w 1976 r., a trzy lata później wyróżnienie za reżyserię "Miłości" J. Borszewicza. W sumie zagrała ok. 200 ról dramatycznych i operetkowych, wiele reżyserowała. Wyreżyserowała też ok. 30 sztuk dla dzieci, z których część napisała, np. "Bajki z Betlejem" wystawione 15 grudnia 1946 r. Była animatorką, instruktorką i opiekunką amatorskiego ruchu artystycznego.

Poza pracą zawodową i działaniami z nią związanymi, udzielała się społecznie. Już w roku 1953 związała się z Polskim Związkiem Niewidomych. W poznańskim Zarządzie Okręgu była kierowniczką pracy kulturalno-oświatowej, opiekując

się m.in. zespołami artystycznymi niewidomych i niepełnosprawnych. Pracę tę kontynuowała w Zielonej Górze, gdzie niewidomego i bez-rękiego żołnierza doprowadziła do doktoratu z polonistyki. "Nigdy nie umiałam przejść obojętnie obok drugiego człowieka. Na wdzięczność nie warto czekać. Wtedy można się zawieść. Trzeba robić tylko to, co dyktuje serce. Po to, by ludzie mogli uwierzyć, że drugi człowiek jest dobry". Jako dowód wdzięczności otrzymała honorowe członkostwo Polskiego Związku Niewidomych i Związku Niewidomych Żołnierzy.

Dla kolegów z kultury

Przez dwa lata przewodniczyła Wojewódzkiemu Oddziałowi Związku Zawodowego Pracowników Kultury i Sztuki, a gdy 9 grudnia 1973 r. została wybrana radną Wojewódzkiej Rady Narodowej mogła skuteczniej zabiegać o poprawę sytuacji materialnej i mieszkaniowej ludzi kultury i jej rozwój na terenie miasta i województwa. Przez kilka lat należała też do Związku Artystów Scen Polskich. Była uczestniczką Kongresu Kultury Polskiej w grudniu 1981 r.

Zmarła 1 kwietnia 1991 r. w Zielonej Górze.

Za położone zasługi

Za pracę zawodową i społeczną była wielokrotnie odznaczona. Otrzymała m.in.: Order Sztandaru Pracy II ki. (1984), Order Odrodzenia Polski III ki. (1976, IV ki. (1971), V ki. (1967) i Order Uśmiechu (1974). Była laureadcą Lubuskiej Nagrody Kulturalnej I st. (1963), Nagrody Kulturalnej "Nadodrza" (1970) i tytułu Zasłużony Obywatel Zielonej Góry (1971).

24 czerwca 2003 r. imię Haliny Lubicz otrzymało jedno z zielonogórskich rond, a od roku 2000 jej imię nosi jedna z sal Teatru w Zielonej Górze.