Artykuły

Miewamy różne sny. Czasem nas niewolą, dręczą i jeszcze uprzykrzają się na jawie. Czy nowy dyrektor wałbrzyskiej sceny, Maciej Dzienisiewicz śnił i marzył akurat o tym, by wystawić "Sen nocy letniej" -nie wiem. Duże to i ryzykowne przedsięwzięcie. Udało się szczęśliwie Swinarskiemu w Teatrze Starym, ale "poddali" tę rozerotyzowaną komedię Szekspira twórcy tej miary co Henryk Tomaszewski i Jerzy Grzegorzewski.

Wydawało się, że Dzienisiewicz chwycił dobry trop. W programie znalazł się fragment eseju prof. Jana Kotta z książki "Szekspir współczesny", na scenie aktorzy poubierani w mlodzieżowo-dyskotekowe uniformy, Puk w tym przedstawieniu bardziej rajfur-aranżer niż metafizyczne duszysko, prosta, bardzo umowna scenografia, ale na tym koniec. Wszystko inne mogłoby świadczyć o tym, że Kottowska wykładnia "Snu" znalazła się w programie' przypadkowo. Panie i panowie wdzięczą się do siebie nawzajem i do publiczności. Nie ma właściwie ani jednej roli z prawdziwego zdarzenia. Najkorzystniej zaprezentowali się aktorzy grający rzemieślników przygotowujących tragedię o Pyramie i Tyzbe, choć i oni nie ustrzegli się przerysowań.

Z tego co obejrzałem w Wałbrzychu naprawdę trudno dociec dlaczego Oberon (Zbigniew Gocman) walczy z Tytanią (Irena Borsukówna) o hinduskiego chłopca. Niezbyt czytelne są również sceny między Tytanią a Spodkiem (Tomasz Nowotarski). jurnym głupcem, którego Szekspir przekopiował od Sofrona z Syrakuz, a to mimesis sięga głęboko tradycją aż do greckiego mitu.

Będące motorem całej akcji miłosne qui pro quo między Hermią (Grażyna Falkiewicz; Heleną (Krystyna Wójcik), Li-zandrem (Janusz Zwierzyniecki) i Demetriuszem (Andrzej Baczyński) wymaga wyjątkowo precyzyjnego, acz spontanicznego aktorstwa. Spontaniczność młodzi aktorzy starali się zastąpić ruchliwością i wyuczonymi pozami. Nikt z całej czwórki nie próbował, jak na to pozwalało sugerowane kostiumem współczesne odczytanie komedii, być po prostu sobą. Nikt też nie usiłował podbarwić postaci kochanków bodaj odrobiną własnego ciepła, dodać trochę przewrotności, którą niesie nawet Szekspirowski dialog. Zamiast gamy charakterów. reakcji i zróżnicowanych postaw aktorzy brnęli w nijakość gubiąc nawet pointy poszczególnych scen rozgrywanych między sobą.

Szczególnie drażnili sztucznością i sceniczną bezradnością Artur Cehak w roli Tezeusza i Nella Sozańska wcielająca się w postać Hipolity. Oboje sprawiali wrażenie, że samo opanowanie tekstu było tak kłopotliwe, iż darowali sobie refleksję nad tym, co mówią i co swoją obecnością na scenie powinni przekazać widzom. Jak na parę królewską (Tezeusz - król Aten. Hipolita - królowa Amazonek) zachowują się jakby na królewski dwór trafili z lasu, a z kolei jak na parę z młodzieżowej dyskoteki czy prywatki za mało w nich tak zwanego luzu. Kłania się tu chyba rzetelny w7arsztat, którym wiele niedostatków koncepcji można pokryć.

Z pewnością aktorzy nie ułatwili zadania reżyserowi, ale nawet gdyby spektakl został debrze zagrany i tak pozostawiłby pewien niedosyt. Mało było w tym co zobaczyłem na wałbrzyskiej scenie drapieżności, ostrości w rysunku postać, czy wreszcie wyłożenia właściwych intencji bohaterów Szekspirowskich. Tym bardziej, iż współczesny adres mógł pogłębić interpretację ludzkich postaw, dać jej nawet ponadczasowy wymiar. W końcu czystość miłosnych gier i podchodów właśnie XX wiek szczególnie perwersyjnie potraktował. a przecież Szekspir w "Śnie nocy letniej" nie robi nic innego jak próbuje zdemaskować obyczaje współczesnego sobie angielskiego high-life'u. Bez wyrazu są też wszystkie sceny miłosne, brak im po prostu pikanterii i zdecydowania o czym wyczytać można jedynie w eseju w programie przedstawienia.

Muzyka Władysława Igora Kowalskiego i scenografia Łucji Kossakowskiej takie konsekwentne poprowadzenie przedstawienia mogły wzmocnić i z pewnością wzbogacić, ale tak 'się nie stało, bo nie miały czego podbudowywać nastrojem, który je inspirował.