Artykuły

TEATR NOWY "Skiz" komedia G. Zapolskiej. Reżyseria Al. Zelwerowicza. Dekoracja St. Jarockiego.

Teatr Nowy wznowił sztukę O. Zapolskiej "Skiz". Klasyczna walka kobiet, kobiet dwuch pokoleń przeprowadzona jest przez Zapolska z wyjątkową finezją, niewykluczającą jej zamiłowania do realizmu.

Niezwykłe poczucie sceny, jakie miała Zapolska przypomina się nam niemal tryumfalnie przy każdej wznowionej jej sztuce . Ten nerw sceniczny, u Zapolskiej może najsilniejszy ze wszystkich współczesnych dramaturgów polskich, decyduje w znacznej mierze o powodzeniu jej wznowień. Na wznowienia Zapolskiej idziemy z zaciekawieniem, stawiając sobie pytanie "a jakże ta sztuka wyglądać będzie po tylu latach?" I niemal zawsze przekonywujemy się, iż wygląda dobrze.

"Skiz" - gra miłosna ma wszystkie walory najlepszych sztuk Zapolskiej. Zwarty, wartki djalog N. Świerczewska porywa i interesuje przez cały wieczór. Zmysłowość i sentymentalizm, naiwność pierwszego rozbudzenia miłosnego i egzaltacja starzejącego się don Juana, prymitywizm męża-szlagona i wyrafinowanie kobiety, co ostatnią różę miłosną pielęgnuje w swych wystraszonych, a subtelnych dłoniach - wszystko to, cała ta gama uczuć i przeżyć dźwięczy w subtelnym, barwnym i żywym djalogu Zapolskiej.

Mało, niesłychanie mało znajdujemy tam powiedzeń, któreby dla współczesnego widza, poznającego Zapolską ze sceny, "trąciły myszką" lub były śmieszne. Zapolska tak bardzo w swym ujmowaniu zagadnień i przeżyć wybiegała przed swoich współczesnych, że jeszcze i dla "dzisiejszych" nie jest... przestarzała.

Z subtelną, pieczołowitą troskliwością ujmuje w swe dłonie Zapolska miłość młodziutkiej, pierwsze kroki miłosne stawiającej kobiety i tej co już liczy głównie na "skiza" - przyzwyczajenie miłosne. W dłoniach autorki rozkwitają te dwie róże - uczucia. Z jednej bije urok wiosennej płomienności, druga podbija aromatem i doskonałością barwy i linji.

Kiedy trzeba, potrafią te pastelowe subtelne kwiaty, najeżyć się kolcami i jak jeżozwierze stanąć do walki o kochanego mężczyznę. Siła wybuchu jest wielka. Starcie naładowane elektrycznością. Oczy rzucają błyskawice. Usta smagają wymówkami bezlitosnemi. Ale umiar autorki opanowuje szybko pole walki. Jak doświadczony wódz - porzuca Zapolska atak frontowy. Walka białej i czerwonej róży rozegra się w boju oskrzydlającym.

Na tym boju mężczyzna-kochanek wygląda dość mizernie. Kobieta - autorka nie szczędzi mu tonów kreujących tego don juanika, na pajaca miłości. Skoro "burza jego namiętności" zderzyła się z możliwością komplikacji, niewygody, zwijania "ogniska", wysiłku zalotów o tyle młodszą kochankę - mężczyzna kapituluje. Kominek, zmierzch życia w spokoju, około rozumiejącej go żony - zwycięża. I tym razem "Skiz" nie zawiódł. A że tam róża z lśniącemi w oczach łzami wraca do swego stepowo - hodowanego męża, to Zapolskiej nie przejmuje. W starciu tym jest ona wyraźnie po stronie kobiety, broniącej swej życiem całem zdobytej pozycji.

W roli "Lulu" owej mądrej, subtelnej, umiejętnie operującej swym "Skizem" żony, Ćwiklińska osiągnęła jeden ze swych szczytów gry aktorskiej. Wzruszenie dramatyczne, melancholja wolna od ckliwości, żywiołowość w walce z rzuceniem na ostatnią kartę całej swej egzystencji, miały w znakomitej artystce odtwórczynię idealną. To była poezja uczucia, przy niezamąconej doskonałości djalogu.

Świerczewska w roli młodziutkiej mężatki miała możność rozwinąć wszystkie zalety swych warunków zewnętrznych, miała wdzięk i bezpośredniość. Niezależnie od tej szczęśliwej aparycji opanowała djalog inteligentnie, doskonale jednocząc dziewczęcą naiwność i zbudzoną kobiecość, stającą do walki o... znaleziony skarb. Szczęśliwe wyzbycie się pewnej nadużywanej czasami szczebiotliwości sprawiło, że rola ta będzie niewątpliwie jedną z najlepszych tej coraz lepiej rozwijającej się artystki. Wesołowski był żywy i prosty, wszedł w atmosferę pana domu i pana wołów.

Różycki - jako starzejący się narcyz, miał wdzięk, pociąg, kabotynizm, a wszystko potraktował z umiarem i doskonałą rutyną. Całość przedstawienia wyreżyserowana była przez Zelwerowicza niezwykle starannie, tempo gry, dociągnięcie zespołu do idealnej precyzyjności przypomniały nam na progu sezonu o doskonałości reżyserskiej, tego wypróbowanego reżysera i kierownika. Dekoracje St. Jarockiego bardzo udane.