Artykuły

Z zainteresowaniem przeczytałem rozmowę Magdy Sendeckiej z Borysem Szycem na temat jego przedsięwzięcia pn. Themuba.com. Nie wszyscy pewnie wiedzą, o co chodzi, więc wyjaśniam, że jest to inicjatywa aktora, by za pomocą portalu internetowego transmitować spektakle teatralne - pisze Wojciech Macherek na swoim blogu, w odpowiedzi na wywiad z Borysem Szycem w Legalnej Kulturze.

Pomysł został wcielony w życie w październiku ubiegłego roku od transmisji przedstawienia z Teatru STU w Krakowie. Był też pokazany monodram "Ucho, gardło, nóż" Krystyny Jandy, a w lutym szykuje się prezentacja na żywo "Psiego serca" z udziałem Borysa Szyca z Teatru Współczesnego. Kto jest ciekaw szczegółów, odsyłam do rozmowy na stronie internetowej Legalnej Kultury, którą także przedrukował e-teatr.

Inicjatywa znakomitego aktora bardzo mi się podoba, bo im więcej różnego rodzaju form udostępniania teatru, zwłaszcza widowni, która nie ma z nim kontaktu, tym lepiej. Choć oczywiście powinniśmy być świadomi, że najlepiej zrealizowana transmisja nie zastąpi bezpośredniego kontaktu ze sztuką sceniczną. W rozmowie padają jednak sformułowania, które domagają się polemiki, a na pewno sprostowania. Zarówno Szyc, jak i Magda Sendecka utyskują, że w telewizji było i jest mało rejestracji spektakli. Sendecka z przeszłości wymienia zapisy inscenizacji Swinarskiego i Kantora. Zapomina lub nie wie, że w archiwum TVP jest bardzo wiele zachowanych przedstawień np. kilkanaście wyreżyserowanych przez Jerzego Grzegorzewskiego, niewiele mniej Jerzego Jarockiego. Są telewizyjne przeniesienia spektakli m.in. Andrzeja Wajdy, Kazimierza Dejmka, Erwina Axera, Krystiana Lupy, Henryka Tomaszewskiego, Józefa Szajny, Zygmunta Hübnera, Janusza Warmińskiego, Mikołaja Grabowskiego, Gardzienic, Teatru Ósmego Dnia. Oczywiście nie ma wszystkiego, co byśmy chcieli i co powinno być udokumentowane, ale mimo wszystko jest całkiem sporo.

To są brakujące wiadomości o historii. Wiedza obojga rozmówców o współczesności ogranicza się do tego, że sukcesem była transmisja "Boskiej", ostatnio pokazano "Generała" Kality i Popławskiej i zaplanowany jest "Chory z urojenia" z Teatru im. Słowackiego. "To są jednak precedensy" - stwierdza Szyc. Nie wiem, skąd aktor ma informacje, że rzekomo tak mało się robi tych transmisji, ponieważ sprzeciwiają się temu związki zawodowe. To jakiś absurd.

Oczywiście aktor ma prawo, jak ta pliszka swój ogonek chwalić, ale ja swoim też pozwolę sobie trochę się popuszyć. Otóż od początku działalności TVP Kultura (w kwietniu minie 14 lat) zrealizowaliśmy na naszej antenie w formie transmisji lub rejestracji ponad 80 produkcji teatralnych (samych transmisji blisko 40). Były wśród nich spektakle takich reżyserów, jak Krystian Lupa ("Wymazywanie"), Jerzy Grzegorzewski ("Sędziowie" i "Hamlet" Stanisława Wyspiańskiego), Krzysztof Warlikowski (transmisje "Poskromienia złośnicy" i "Kruma"), Piotr Cieplak (transmisja "Słomkowego kapelusza"), Jan Klata (transmisja "Sprawy Dantona"), Anna Augustynowicz (transmisje "Moralności pani Dulskiej" i "Ślubu"), Agnieszki Glińskiej ("Sztuka bez tytułu" z pamiętną rolą Borysa Szyca oraz "Dwoje biednych Rumunów"), Radosław Rychcik (transmisja "Dziadów"). Pokazywaliśmy na żywo spektakle m.in. Marcina Libera, Remigiusza Brzyka, Piotra Tomaszuka, Wojciecha Kościelniaka, Michała Borczucha, Michała Zadary, Pawła Miśkiewicza, Jacka Głomba, Przemysława Wojcieszka, Jarosława Kiliana. Transmitowaliśmy i rejestrowaliśmy przedstawienia z ponad 40 teatrów dramatycznych, muzycznych, lalkowych i alternatywnych w całej Polsce. Duża część tych spektakli była powtarzana, część jest dostępna za darmo na VOD Teatru Telewizji lub w NINATECE. Jeśli czuję satysfakcję ze swojej pracy w TVP Kultura, to właśnie z powodu tych ponad 80 zachowanych przykładów współczesnego, polskiego teatru. Rzecz jasna można zawsze marudzić, że to jeszcze za mało, że brakuje tego lub tamtego. Realizując nasze produkcje mieliśmy pewnie ten sam problem, co Borys Szyc - jak pozyskać środki na nie. Większość udało się zrobić dzięki wsparciu samorządów lub specjalnym dotacjom innych instytucji kultury. Życzę oczywiście Borysowi Szycowi, żeby dociągnął w ramach swojego projektu również do 80 transmisji. Razem będziemy mieli więcej, ku zadowoleniu ludzi, którzy interesują się teatrem.

Borys Szyc snuje także marzenia o produkcji oryginalnych spektakli telewizyjnych i wymienia tu m.in. Agnieszkę Holland, która wyreżyserowałaby "Króla Leara" z Januszem Gajosem. Mogę powiedzieć, że to jest świetny pomysł, bo oboje artyści doskonale wiedzą, czyj i gdzie się zrodził.

A oto lista wszystkich transmitowanych i rejestrowanych przedstawień dla TVP Kultura w latach 2005-2018.

2005

1. "Made in Poland" Wojcieszka. Reż. Przemysław Wojcieszek. Teatr im. Modrzejewskiej w Legnicy (transmisja)

2. "Słomkowy kapelusz" Labiche'a. Reż. Piotr Cieplak. Teatr Powszechny w Warszawie (transmisja)

3. "Poskromienie złośnicy" Szekspira. Reż. Krzysztof Warlikowski. Teatr Dramatyczny w Warszawie (transmisja)

4. "Scat..." Reż. Wojciech Kościelniak. Teatr Kapitol we Wrocławiu (transmisja)

*

2006

1. "Lament" Bizio. Reż. Paweł Szkotak. Teatr Polski w Poznaniu

Moralność Pani Dulskiej Zapolskiej. Reż. Anna Augustynowicz. Teatr Współczesny w Szczecinie (transmisja)

2. "Matka Joanna od Aniołów" wg Iwaszkiewicza. Reż. Marek Fiedor. Teatr im. Kochanowskiego w Opolu (transmisja)

3. "Kosmos" wg Gombrowicza. Reż. Jerzy Jarocki. Teatr Narodowy (koprodukcja PWA)

4. "Brzeg-Opole" Reż. Joanna Drozda, Marta Ojrzyńska (transmisja)

Wielkie kazanie księdza Bernarda Kołakowskiego. Reż. Krzysztof Jasiński. Teatr STU w Krakowie (transmisja)

2007

5. "Walka karnawału z postem" Reż. Ewa Wycichowska. Polski Teatr Tańca (transmisja)

6. "Przypadek Klary Loher" Reż. Paweł Miśkiewicz. Teatr Polski we Wrocławiu (transmisja)

7. "2007: Macbeth" Reż. Grzegorz Jarzyna. TR Warszawa (koprodukcja PWA)

8. "Król Roger" Reż. Mariusz Treliński. Opera Dolnośląska we Wrocławiu (koprodukcja PWA, 2 Program TVP)

9. "Kartoteka" Różewicza. Reż. Michał Zadara. Wrocławski Teatr Współczesny (transmisja)

10. "Sędziowie Wyspiańskiego" Reż. Jerzy Grzegorzewski. Teatr Narodowy (koprodukcja PWA)

11. "Krum" Levina. Reż. Krzysztof Warlikowski. TR Warszawa (transmisja) (koprodukcja PWA)

*

2008

1. "Seks, prochy i rock&roll" Bogosiana. Reż. Jacek Orłowski. Teatr im. Jaracza w Łodzi (transmisja)

2. "Teczki" Teatru Ósmego Dnia. Reż. Mariusz Malec (koprodukcja PWA)

Hamlet Stanisława Wyspiańskiego. Reż. Jerzy Grzegorzewski. Teatr Narodowy (koprodukcja PWA)

3. "Przygody" Sindbada Żeglarza Leśmiana. Reż. Jarosław Kilian. Teatr Polski w Warszawie (transmisja)

4. "Spowiedź w drewnie" Reż. Krystian Kobyłka. Opolski Teatr Lalki i Aktora

5. "Wierszalin. Reportaż o końcu świata" Reż. Piotr Tomaszuk. Teatr Wierszalin. (transmisja)

6. "Burza" Szekspira. Reż. Krzysztof Warlikowski. TR Warszawa (koprodukcja PWA)

7. "Transfer!" Reż. Jan Klata. Wrocławski Teatr Współczesny (koprodukcja PWA)

*

2009

1. "Ferdydurke" wg Gombrowicza. Reż. Janusz Opryński. Teatr Provisorium-Kompania Teatr w Lublinie

2. "Odpoczywanie" Reż. Paweł Passini. Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie (transmisja)

3. "Opowiadania dla dzieci" Singera cz. 1, 2. Reż. Piotr Cieplak. Teatr Narodowy

4. "Rzeczpospolita Babińska" Reż. Stanisław Radwan. Stary Teatr w Krakowie

5. "Bułhakow" Wojtyszki. Reż. Maciej Wojtyszko. Teatr im. Słowackiego w Krakowie

6. "Sprawa" Dantona Przybyszewskiej. Reż. Jan Klata. Teatr Polski we Wrocławiu (transmisja)

7. "Szczęśliwe dni" Becketta. Reż. Antoni Libera. Teatr Dramatyczny w Warszawie (koprodukcja NiNA)

*

2010

1. "ID" Reż. Marcin Liber. Teatr Współczesny w Szczecinie/Łaźnia Nowa w Krakowie

2. "Makbet Szekspira" Rez. Andrzej Wajda. Stary Teatr w Krakowie (koprodukcja NiNA)

3. "Sztuka bez tytułu" Czechowa. Reż. Agnieszka Glińska. Teatr Współczesny w Warszawie

4. "Wymazywanie" wg Bernharda. Reż. Krystian Lupa. Teatr Dramatyczny w Warszawie (koprodukcja NINA)

*

2011

1. "Lalka" wg Prusa. Reż. Wojciech Kościelniak. Teatr Muzyczny w Gdyni (transmisja)

2. "Sprzedawcy gumek" Levina. Reż. Artur Tyszkiewicz. Teatr IMKA w Warszawie. (transmisja)

3. "Utwór o Matce i Ojczyźnie" Reż. Marcin Liber. Teatr Współczesny w Szczecinie (transmisja)

4. "Iwona księżniczka Burgunda" Gombrowicza. Reż. Atilla Keresztes. Teatr Śląski w Katowicach

5. "Kamienie w kieszeniach" Jones. Reż. Łukasz Witt-Michałowski. Teatr In Vitro w Lublinie

6. "Zmierzch Bogów" Viscontiego. Reż. Grzegorz Wiśniewski. Teatr Wybrzeże w Gdańsku

7. "Białe małżeństwo" Różewicza. Reż. Krystyna Meissner. Wrocławski Teatr Współczesny (transmisja)

*

2012

1. "III Furie" Reż. Marcin Liber. Teatr Modrzejewskiej w Legnicy (transmisja)

2. "Turandot" Reż. Paweł Passini. Nettheatre i Coincidentia Group Lublin/Białystok

3. "Cholonek" wg Janoscha. Reż. Mirosław Neinert i Robert Talarczyk. Teatr Korez w Katowicach

4. "Bracia Karamazow" wg Dostojewskiego. Reż. Janusz Opryński. Teatr Provisorium w Lublinie

*

2013

1. "Idąc rakiem" wg Grassa. Reż. Krzysztof Babicki. Teatr Miejski w Gdyni.

2. "Ciała obce" Holewińskiej. Reż. Kuba Kowalski. Teatr Wybrzeże w Gdańsku.

3. "Samotność pól bawełnianych" Koltesa. Reż. Radosław Rychcik. Teatr im. Żeromskiego w Kielcach

4. "Saksofon" wg Myśliwskiego. Reż. Izabella Cywińska (prod. Narodowy Instytut Audiowizualny)

*

2014

1. "Piąta strona świata" wg Kutza. Reż. Robert Talarczyk. Teatr Śląski w Katowicach.

2. "Wiśniowy sad" Czechowa. Reż. Izabella Cywińska. Teatr Nowy w Poznaniu (koprodukcja NINA)

3. "Korzeniec" wg Białasa. Reż. Remigiusz Brzyk. Teatr Zagłębia w Sosnowcu

4. "Miłobójcy" Mackiewicza. Reż. Lech Mackiewicz. Teatr Nowy w Zabrzu

5. "Dziady" Mickiewicza. Reż. Radosław Rychcik. Teatr Nowy w Poznaniu (transmisja)

6. "Nasza klasa" Słobodzianka. Reż. Ondrej Spisak. Teatr Dramatyczny (Scena na Woli) (transmisja)

*

2015

1. "Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku" Masłowskiej. Reż. Agnieszka Glińska. Teatr Studio w Warszawie

2. "Broniewski" Paczocha. Reż. Adam Orzechowski. Teatr Wybrzeże w Gdańsku (transmisja)

3. "Koń, kobieta i kanarek" Śpiewaka. Reż. Remigiusz Brzyk. Teatr Zagłębia w Sosnowcu (transmisja)

4. "Polacy" wg Gombrowicza i Wyszyńskiego. Reż. Gabriel Gietzki. Teatr Polski w Warszawie

5. "Obwód głowy" Reż. Zbigniew Brzoza. Teatr Nowy w Poznaniu (transmisja)

6. "Tato" Pałygi. Reż. Małgorzata Bogajewska. Teatr Bagatela w Krakowie.

7. "Msza za miasto" Arras wg Szczypiorskiego. Reż. Janusz Gajos. Teatr Narodowy (transmisja).

*

2016

1. "Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim" Mikołaja z Wilkowiecka. Reż. Piotr Tomaszuk. Teatr Wierszalin w Supraślu (transmisja)

2. "Gdzie ty idziesz, dziewczynko" Reż. Agnieszka Glińska. Muzeum Powstania Warszawskiego

3. "Mistrz i Małgorzata" wg Bułhakowa. Reż. Artur Tyszkiewicz. Teatr im. Osterwy w Lublinie.

*

2017

1. "Dzieje grzechu" wg Żeromskiego. Reż. Michał Kotański. Teatr im. Żeromskiego w Kielcach.

2. "Rachela" wg Racheli Auerbach. Reż. Iwona Siekierzyńska. Narodowe Centrum Kultury, Fundacja Trzeci Wymiar Kultury.

3. "Dziennik czeczeński" Poliny Żerebcowej. Reż. Iwan Wyrypajew. Muzeum Powstania Warszawskiego, Narodowe Centrum Kultury

4. "Widma" Stanisława Moniuszki. Reż. Paweł Passini. Narodowe Forum Muzyki we Wrocławiu.

5. "Mrok" Bielińskiego. Reż. Artur Tyszkiewicz. Teatr Narodowy.

6. "Do dna" Reż. Ewa Kaim. AST w Krakowie.

*

2018

1. "Krakowiacy i górale" Reż. Barbara Wiśniewska. Opera Wrocławska.

2. "Karnawał zwierząt" Chor. Anna Hop. Opera Wrocławska.

3. "Ślub" Gombrowicza. Reż. Anna Augustynowicz. Teatr Współczesny w Szczecinie / Teatr im. Kochanowskiego w Opolu [transmisja]

4. "Via Crucis" Łukaszewskiego. Reż. Tomasz Man. Opera Wrocławska. [transmisja]

5. "Krawiec Niteczka" wg Makuszyńskiego. Reż. Jarosław Kilian. Teatr Lalka w Warszawie [transmisja]

6. "Bóg Niżyński" Tomaszuka. Reż. Piotr Tomaszuk. Teatr Wierszalin w Supraślu [transmisja]

7. "Wesele" Wyspiański-Malczewski-Konieczny Staniewskiego. Reż. Włodzimierz Staniewski. Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice [transmisja]

8. "Wszystko o mojej matce" Śpiewaka. Reż. Michał Borczuch. Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie [transmisja]

9. "Zabijanie Gomułki" wg Pilcha. Reż. Jacek Głomb. Teatr Modrzejewskiej w Legnicy [transmisja]

10. "Matki" Reż. Paweł Passini. Teatr Żydowski w Warszawie