Teatr Komedji Ćwiklińskiej i Fertnera
"Statyści", komedja Andrzeja Birabeau, przekład z francuskiego Hildy Latoszyńskiej
Temat, jaki sobie obrał do swojej komedji Birabeau, jest raczej dramatem lub tragedją, głęboko tkwiącą w każdym narodzie, niemiłosiernie dotkniętym skutkami wielkiej wojny. Traktuje bowiem o niedoli ludzi dobrze wychowanych, kulturalnych, którzy utracili możność zarobkowania w sposób, zapewniający im choćby względny dobrobyt, a przyzwyczajeni do tytułów, wygód i wielkich stanowisk.
Biorąc taki temat za intrygę do komedji, Birabeau nie wyczuwał wcale, z jaką łatwością wpadnie na drogę niepewności, błądząc między formą komedji i tragedji.
Nowopowstały hotel musi dla reklamy na pierwszy czas swego istnienia zapełnić się gośćmi "wysoko postawionymi". Ale goście ci, prócz instynktu samozachowawczego, zapędzającego ich dla konieczności życiowych do uprawiania procederu statystów, mają jeszcze serca i zmysły i swoje własne życie, nie wystawiane na pokaz. I należy przewidywać, że wśród tego środowiska aktorów z konieczności dwa serca zapłoną do siebie niekłamanem uczuciem, które da im już nie złudzenie blichtru, lecz istotne szczęście.
Taki jest w streszczeniu sens komedji Birabeau, posiadającej bardzo interesujące zawiązanie, i banalny, ckliwy sentymentalizm wszystkiego potrosze.
Od katastrofy zejścia komedji do "zero" wartości ratuje gra p. Ćwiklińskiej i żywe tempo reżyserji. Jedynie dla zobaczenia nie dającej się z nikim i niczem porównać gry p. Ćwiklińskiej, warto zjechać do Warszawy nawet z głuchej prowincji tembardziej, że rola Manon (tak się nazywa bohaterka komedji) to setna kreacja tej najświetniejszej polskiej artystki komedjowej. Pp. Kościeszanka, Grabowski, Justjan i Roland wywiązali się z trudnego i niewdzięcznego zadania, jak mogli najlepiej.
