Artykuły

OSOBY

Eugeniusz Robaczewski - gra role brygadzisty, Wasilija Potapowa Wiesław Stefaniak - Tola Zarikow z brygady Potapowa Maria Chwalibóg - Dina Mllenina, ekonomistka Eugeniusz Kamiński (gościnnie) - Lew Sołomachin, sekretarz Komitetu Zakładowego Tadeusz Łomnicki (reżyser) - Paweł Batarcew, dyrektor naczelny kombinatu Andrzej Mrowiec - brygadzista, Oleg Komkow Ryszarda Hanin (gościnnie) - Aleksandra Motrosziłowa, operator dźwigu Marian Rułka - Igor Sliwczenko, spawacz Maciej Borniński - Roman Lubajew, kadrowiec Henryk Bąk - Issa Ajzatullin, dyr. ekonomiczny Konrad Morawski - Grigorij Frołowski, kierownik techniczny Sylwester Pawłowski - Wiktor Czerników, kier. budowy Aleksander Dzwonkowski (gościnnie) - Aleksander Zjubin, majster Maria Czubasiewicz - kasjerka Krystyna Wachełko-Zaleska - urzędniczka Andrzej Golejewski - robotnik.

Brygada Ryszarda Wojdygi z Przedsiębiorstwa Robót Kolejowych nr 7 w Warszawie. I inni.

PROLOG I

W TEATRZE na Woli za kilka dni premiera "Protokołu pewnego zebrania" Aleksandra Gelmana. Temat znany z głośnego filmu "Premia". Scena oświetlona. Na widowni pojawiają się: tłumacz - Jerzy Koenig, scenograf - Wojciech Zembrzuski, kier. literacki teatru - Piotr Szymanowski. Ruch, ale nie zamęt.

Wchodzi Ryszarda Hanin, już w kostiumie scenicznym: jaskrawoniebieska bluzka, spod której prześwituje czerwona halka. Wyciąga wełnę, druty... Za nią - wszyscy aktorzy i reżyser, Tadeusz Łomnicki.

Łomnicki - reżyser (całując Panią Hanin w rękę): - Dzień dobry. Mamy mało czasu, w piątek premiera. Bierzemy się do pracy.

PROLOG II

NA scenie trzy plany akcji. Centralny - stoły pokryte zielonym suknem, aktorzy siedzą w rzędzie. Taka będzie sceneria obu aktów sztuki Gelmana. Jeszcze biurko, szafa, dwa piecyki, interkom na stole. Na proscenium dwa dodatkowe plany. Z prawej strony telefon przybity do skrzyżowanych desek. Z lewej - kantor kasjerki. Ta wyraźnie się nudzi, maluje paznokcie.

Łomnicki - reżyser: Proszę wyżej rękę, chcę to widzieć!

Czubasiewicz - kasjerka: "Halo! Halo/ Finansowi/? Tak, to ja... Mam sprawę do dyrekcji. Brygada Potapowa odmówiła przyjęcia premii... Nie, nie wiem dlaczego."

Łomnicki - reżyser: - Co pan tam robi na scenie? (to do fotoreportera). - Nie słyszę dźwięku! (w stronę kabiny akustyka).

Dzwonkowski, Borniński, Stefaniak, Wachełko-Zaleska - urywane dialogi wg tekstu sztuki.

"Telefon do Potapowa."

Stefaniak - Tola: "Potapow nie ma czasu, jest zajęty A dlaczego nie bierzemy premii, dowiecie się na egzekutywie."

Łomnicki - reżyser: - Kurtyna!kurtyna!

Robaczewski - Potapow: "-...Tracimy na premii... Zaraz wyjaśnię. Ile ten oto Tola Zarikow, betoniarz trzeciej grupy, stracił w ciągu roku z powodu przestojów na budowie?"

Stefaniak - Tola: "- Cztery stówy."

Robaczewski - Potapow: A jaką ci dali premię?"

Stefaniak - Tola: "- Pół setki!"

Łomnicki - Batarcew: "-...Premię, towarzyszu sekretarzu, mogę zorganizować, natomiast praca bez przestojów..."

Robaczewski - Potapow: "-...Weźmy ostatni tydzień. W poniedziałek staliśmy przez pół zmiany z robotą, bo nie było betonu. We wtorek staliśmy przez pół zmiany z robotą, bo nie było betonu, we środę..."

Hanin - Motrosziłowa: "- A wszystko stąd, te nie ma dyscypliny! To co, Potapow mówi o przestojach, jest prawdą... Dwudziesty drugi zamówił sobie dźwig... No więc załadowali, zawieźli, zmontowali. A roboty nie ma. Siedziałam przez tydzień w kabinie nad wykopem i robiłam na drutach pończoszki dla wnuczki."

Ma rację Potapow, czy nic? Twierdzi, że sztucznie zaniżono plan przedsiębiorstwa. Bo gdyby zorganizować pracę jak należy, wykonano by ten pierwotnie założony. A tak? Przyznano premie za wykonanie planu, który wcześniej został zmniejszony.

Aktorzy zdają rację z przekonań postaci, jakie kreują. Temperatura debaty jest wysoka. Ale teatr ma swoje prawa. Pora na przerwę po akcie pierwszym.

Łomnicki - reżyser: - Dziękuję. Ile to trwało? Godzina i pięć? Jest lepiej! Proszę kolegów, pamiętajmy! Sprawy dotyczące bohaterów sztuki stają się już niemal naszymi własnymi. Potapow, w tej kwestii musisz mówić ostrzej! Sołomachin, czy słyszy to pan Zatłoka (dublujący Kamińskie-go)... - w końcówce powinno padać dobitniej słowo oceny. Dziękuję. Słuchaj, Ajzatullin...

Rozmowy toczyć się jeszcze będą w teatralnej kawiarence. Pani Hanin zamówi herbatę, pan Dzwonkowski poprosi o śniadanie. I wreszcie rozpoczyna się

AKT II

ŁOMNICKI - reżyser (do nowych gości, którzy wezmą udział w akcie trzecim próby): - Chciałem Panów powitać. To, co widzicie, to nasza próba. Temat jest ważny: odpowiedzialność, praca, moralność. Posłuchajcie, proszę.

Akcja start!

Brygada Potapowa razem z ekonomistką Mileniną dokonała analizy możliwości przedsiębiorstwa. Teraz dwa ciasno zapisane zeszyty z wyliczeniami ogniskują uwagę postaci scenicznych.

Robaczewski-Potapow: Ponieważ plan został zmieniony bezpodstawnie i bezprawnie, moja brygada proponuje, aby zjednoczenie anulowało decyzje o przekroczeniu planu. I żeby przywróciło dawny plan. Ponieważ premia była niezasłużona - moja brygada proponuje zwrócić pieniądze do banku."

Taki obrót sprawy powoduje lawinę protestów i wyzwala głosy popierające propozycję brygadzisty. Aktorzy prowadzą pasjonujące rozważania w imieniu bohaterów sztuki. Jest i niespodzianka: kilku pracowników brygady Potopowa jednak przyjęło pieniądze. Ale sprawa nie jest zakończona. Egzekutywa komitetu zakładowego partii musi podjąć decyzję. I podejmuje.

Nie zrelacjonujemy przebiegu tej dyskusji, akt drugi to już wrzenie! Każde "za" i "przeciw" waży w sprawie. A ta nie jest - przyzna to każdy - błaha

AKT III

TEGO nie ma w scenopisie radzieckiego dramaturga. Do akcji w teatrze wkracza brygada Ryszarda Wojdygi, warszawscy robotnicy. Pracują przy budowie Dworca Zachodniego. Skorzystali z zaproszenia, by zmienić się teraz ,w pierwszych widzów.

Robotnik I: - To jest prawdziwe, to jest z życia!

Robotnik II: - Słuszna racja brygadzisty Potapowa! Ale może powinien zostać na scenie do końca - bo tak wychodzi jakby załamany...

Robotnik III: - Ten młody Tola nie powinien płakać. Raczej już zakląć. Kto to widział, żeby na budowie się mazać, jak baba.

Robotnik I: - I ten sznur. Tak się tego nie nosi. A pas macie strażacki, nie nasz, monterski. Przynieśliśmy Wam nasze ubrania robocze. I rękawiczki.

Robaczewskl: - Dwie lewe!

Brygadzista Wojdyga: - Takie też dają i trzeba pracować!

Robotnik IV: - Buty, kurtka... Niech Pan wkłada. No, proszę (do Robaczewskiego-Potapowa) człowiek zupełnie inaczej wygląda.

Łomnicki - reżyser (do scenografa) - Panie Wojtku, wykorzystamy te uwagi.

Robotnik I (do Stefaniaka-Toli):

- Pan powinien zdjąć ten kask, przy dyrektorze nie wypada...

Toczy się rozmowa. Warszawscy robotnicy przejmują niezauważenie rolę kostiumologów, konsultantów reżysera i pierwszych recenzentów. Jeden z nich mówi:

- A POLSKICH NAZWISK TUTAJ NIE MOGŁOBY BYC?

No właśnie - myślę. Jakaż to wspaniała pointa. Dowód, że rację miał Teatr na Woli, włączając do repertuaru tę sztukę. I już zupełniej niepotrzebnie pytam brygadzistę - Wojdygę: czy ten spektakl może liczyć na powodzenie?

- Jasne - mówi. To przecież o naszych życiowych sprawach. Nie tylko z budowy, nie tylko w Warszawie.

KONIEC