Artykuły

W tym roku minęło 80 lat od otwarcia teatru w podziemiach kamienicy przy Marszałkowskiej 8 w Warszawie. W styczniu 1939 roku premierą "Pani Bovary" zainaugurował tam działalność Teatr Marii Malickiej, wielkiej gwiazdy przedwojennego kina i teatru.

Z tej okazji zapraszamy wszystkich - zarówno naszą publiczność, jak i związanych z tym miejscem teraz i w przeszłości twórców i twórczynie, pracowników i pracowniczki, aktorki i aktorów - na specjalny urodzinowy wieczór organizowany przez TR Warszawa w partnerstwie z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego.

Bez anegdoty nie ma historii teatru!

Wieczór obchodów rozpocznie spotkanie 11 grudnia o godz. 17.00 w dawnym Teatrze Malickiej, a obecnie siedzibie TR Warszawa. Rozmowę z twórcami i twórczyniami, aktorami i aktorkami, pracowniczkami i pracownikami teatru oraz publicznością poprowadzi Roman Pawłowski, pełnomocnik dyrektorki TR Warszawa do spraw programowych.

O godz. 18.45 zapraszamy na odsłonięcie wirtualnego muralu zaprojektowanego przez projektanta Grzegorza Laszuka. Mural zostanie wyświetlony na ścianie kamienicy przy ul. Marszałkowskiej 8 od strony ul. Zoli.

Wieczór zakończy wyjątkowy pokaz polskiego filmu niemego "Zew morza" (1927) z aktorskim dubbingiem na żywo. Jedną z głównych ról w filmie Henryka Szaro zagrała gwiazda przedwojennego kina, Maria Malicka, dla której powstał teatr przy Marszałkowskiej 8. Dubbing filmu w wykonaniu aktorek i aktorów TR Warszawa na żywo wyreżyseruje Katarzyna Minkowska, studentka Wydziału Reżyserii Dramatu warszawskiej Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza, laureatka nagrody Debiut TR 2018. Będzie to urodzinowy prezent dla Szanownego Jubilata i wszystkich gości od TR Warszawa oraz kolejnego pokolenia pracujących tu twórców i twórczyń.

Pokaz filmu "Zew morza" zrekonstruowanego w ramach projektu NITROFILM odbywa się dzięki uprzejmości Filmoteki Narodowej - Instytutu Audiowizualnego.

Sala TR Warszawa przy Marszałkowskiej 8 jest jedną czterech scen teatralnych w Warszawie, które przetrwały wojnę i do dziś są wykorzystywane do działalności teatralnej. Jej dzieje odzwierciedlają punkty zwrotne w historii polskiego teatru i kultury. Zbudowana dla Marii Malickiej, jednej z najbardziej lubianych i podziwianych gwiazd międzywojnia, zainaugurowała działalność w styczniu 1939 roku premierą "Pani Bovary" Flauberta w adaptacji Zofii Nałkowskiej i reżyserii Krystyny Zelwerowicz. Działała pod kierunkiem Malickiej tylko kilka miesięcy. Podczas okupacji niemieckiej salę Teatru Malickiej zajął "Deutsches Theater", grający dla Niemców repertuar operetkowy. Po wojnie pod adresem Marszałkowska 8 działało kilkanaście zespołów teatralnych pod zmieniającymi się nazwami: Scena Muzyczno-Operowa Miejskich Teatrów Dramatycznych, Teatr Klasyczny, Teatr Rozmaitości, Teatr Dzieci Warszawy, Teatr Młodej Warszawy. W 1972 roku teatr wrócił do nazwy Rozmaitości i pod tym szyldem działał do początku XXI wieku, kiedy zespół Grzegorza Jarzyny przyjął nową nazwę TR Warszawa.

Przypadający w 2019 roku jubileusz 80 lat istnienia teatru przy Marszałkowskiej 8 jest okazją do spojrzenia na historię i współczesność tego ważnego miejsca na mapie kulturalnej stolicy i całego kraju. W programie wieczoru urodzinowego znajdą się otwarte spotkanie obecnych i dawnych pracowników i pracowniczek teatru przy Marszałkowskiej 8, projekcja wirtualnego muralu autorstwa Grzegorza Laszuka na ścianie kamienicy oraz pokaz przedwojennego polskiego filmu niemego "Zew morza" z udziałem Marii Malickiej (film z dubbingiem na żywo w wykonaniu aktorów i aktorek TR Warszawa).

***

Program urodzin

17.00-18.30 - spotkanie "Bez anegdoty nie ma historii teatru! Teatr przy Marszałkowskiej 8 i jego ludzie"

prowadzący Roman Pawłowski

18.45 - uruchomienie projekcji muralu Grzegorza Laszuka

19.00 - pokaz filmu "Zew morza" z aktorskim dubbingiem na żywo na scenie TR Warszawa/Marszałkowska 8

Pokaz filmu "Zew morza" zrekonstruowanego w ramach projektu NITROFILM odbywa się dzięki uprzejmości Filmoteki Narodowej - Instytutu Audiowizualnego

Partnerem obchodów 80-lecia sceny przy Marszałkowskiej 8 jest Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego

ZEW MORZA

reż. Henryk Szaro

projekcja filmu niemego z aktorskim dubbingiem na żywo w reż. Katarzyny Minkowskiej

11 grudnia 2019, godz. 19.00

TR Warszawa/Marszałkowska 8

bilety: 20 zł, dostępne na: bilety.trwarszawa.pl

*

OPIS WYDARZENIA

Nieme kino ma głos!

Z okazji jubileuszu 80 lat działalności sceny teatralnej przy Marszałkowskiej 8 TR Warszawa oraz Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny zapraszają na wyjątkowe wydarzenie - pierwsze czytanie performatywne filmu niemego.

Ponad 90 lat od premiery jeden z najciekawszych polskich filmów epoki kina niemego - "Zew morza" z 1927 roku zostanie wyświetlony z aktorskim dubbingiem na żywo. Postaci z melodramatu Henryka Szaro przemówią głosem aktorek i aktorów TR Warszawa, a czytanie wyreżyseruje Katarzyna Minkowska, laureatka nagrody Debiut TR 2018.

Projekcja z aktorskim dubbingiem uświetni obchody 80-lecia sceny przy Marszałkowskiej 8 w Warszawie, która powstała dla Marii Malickiej - odtwórczyni głównej roli w filmie "Zew morza", jednej z gwiazd przedwojennego kina i teatru. Teatr Malickiej był pierwszym zespołem, działającym w podziemiach budynku, w którym obecnie mieści się TR Warszawa. Swoje spektakle wystawiał tu od stycznia do czerwca 1939 roku.

Film "Zew morza" zrekonstruowany został w 2013 roku dzięki dwóm odnalezionym kopiom filmowym i odnowiony cyfrowo w ramach projektu Konserwacja i digitalizacja przedwojennych filmów fabularnych w Filmotece Narodowej w Warszawie.

OPIS FILMU

"Zew morza" to najwcześniejszy zachowany film jednego z najznakomitszych polskich reżyserów epoki kina niemego, Henryka Szaro. W obrazie, zrealizowanym według scenariusza popularnego powieściopisarza międzywojennego, Stefana Kiedrzyńskiego, wątek miłosny splata się z sensacyjną akcją, która rozgrywa się, po raz pierwszy w polskim kinie, na morzu. Dodatkowym walorem obrazu są liczne sceny plenerowe m.in. w Gdańsku, w Gdyni i w Pucku. W obsadzie "Zewu morza", poza Marią Malicką, znalazły się znane i lubiane gwiazdy, takie jak Jerzy Marr i Nora Ney. Realizacji filmu podjęła się Maria Hirszbein - jedna z pierwszych kobiet, która w polskim kinie przedwojennym zajmowała się produkcją filmową.

TWÓRCY O FILMIE

Chciałem chociażby w najskromniejszej mierze przyczynić się do popularyzacji naszego morza i naszych drogich i dzielnych marynarzy. Jesteśmy od tak niedawna narodem morskim, a świadomość posiadania morza w szerokich sferach naszego narodu jest tak świeża, a nawet niezbyt jasna, że uważałem za swój obowiązek przystępując do pisania scenarjusza, poświęcić swą pracę przypomnieniu szerokim masom naszych widzów kinematograficznych, że bądź co bądź jesteśmy narodem morskim, a posiadanie okna na Europę jest czemś tak ważnem i wielkiem, że należy o tem pamiętać w każdej godzinie życia.

Stefan Kiedrzyński, powieściopisarz, autor scenariusza filmu, Comoedia 1927 nr 32-33

Na jakim poziomie znajduje się mój film? Nie łudźmy się. W granicach naszych możliwości zrobienie filmu skończenie artystycznego jest niemożliwością. Wszakże w granicach tych właśnie możliwości szedłem konsekwentnie w kierunku raz obranego celu i w żadnym wypadku nie ustąpiłem przed piętrzącemi się trudnościami. Samą realizację starałem się utrzymać w formie realistycznej. Problem miłosny został potraktowany przez autora scenarjusza p. Kiedrzyńskiego nader wzniośle, posiada jednak przytem szereg momentów sensacyjnych. Mam za sobą już pewne doświadczenie w pracy filmowej, wszakże poraz pierwszy miałem bezpośrednią styczność z morzem na filmie. W filmie morskim, nieskrępowany brakiem atelier i odpowiednio wyszkolonych statystów, reżyser łatwiej może rozwinąć swą inwencję i lepiej opracować każdy szczegół. (...) W filmie każda rola jest bardzo ważna, lecz na pierwszym planie jest praca zbiorowa. Czyż potrzebuję zaznaczać, że Malicka jest czarująca, a Maszyński potrafi rozśmieszyć najbardziej ponurego nieboszczyka. Na świetnego amanta zapowiada się niemal przypadkowo przezemnie zaangażowany Jerzy Marr.

Henryk Szaro, Jak kręcę film? "ABC u reżysera Szaro", ABC 1927 nr 279

TWÓRCY

reżyser filmu: Henryk Szaro

scenariusz filmu: Stefan Kiedrzyński

zdjęcia: Seweryn Steinwurzel

scenografia filmu: Józef Galewski

obsada filmu: Oktawian Kaczorowski, Stanisława Słubicka, Maria Malicka, Mariusz Maszyński, Antoni Różański, Józefa Modzelewska, Jerzy Marr, Antoni Bednarczyk, Nora Ney, Stefan Szwarc, Janusz Ziejewski, Aleksander Maniecki, Nina Świerczewska, Stefan Hnydziński, Michał Halicz, Henryk Rzętkowski, Czesław Danecki, Krystyna Długołęcka, Tadeusz Fijewski, Mary Alma, Feliks Baczyński, Jan Czapski, Jan Giedroyc, Stanisław Hryniewiecki, Izabela Kalitowicz, Karol Korytowski, Eugeniusz Podolski, Olga Polińska, Mieczysław Rudnicki, Władysław Wolski

reżyserka dubbingu: Katarzyna Minkowska

dramaturgia: Tomasz Walesiak

muzyka: Wojciech Frycz

inspicjentka: Karolina Gębska

obsada dubbingu: Jan Dravnel, Lech Łotocki, Joanna Połeć, Paweł Smagała, Justyna Wasilewska

BIOGRAMY TWÓRCÓW

Henryk Szaro - (ur. 1900 w Warszawie, zm. 1942 tamże) polski reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, jeden z najważniejszych reżyserów polskiego kina przedwojennego. Absolwent słynnej szkoły przy Teatrze Narodowym w Piotrogrodzie (obecnie Sankt Petersburg). Był uczniem Wsiewołoda Meyerholda, rosyjskiego reżysera i aktora, propagatora konstruktywizmu w teatrze. W 1927 roku Szaro współzakładał Polski Związek Producentów Filmowych, a w 1929 roku został członkiem honorowym francuskiego Union des Artistes Cinematographiques w Nicei. Dokonał wielu znakomitych filmowych adaptacji dzieł literackich - m.in. "Mocny człowiek" (1929), "Dzieje grzechu" (1933), "Ordynat Michorowski" (1937). Realizował także filmy o tematyce żydowskiej, jak np. "Ślubowanie" (1937). Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Wilna, w 1942 roku wrócił jednak do Warszawy, na teren getta warszawskiego. Najprawdopodobniej w nocy z 8 na 9 czerwca 1942 roku został wraz z teściem wyciągnięty z mieszkania przy ulicy Pańskiej i zastrzelony na ulicy.

Katarzyna Minkowska jest ubiegłoroczną laureatką nagrody Debiut TR przyznawanej studentom reżyserii podczas corocznie odbywającego się Forum Młodej Reżyserii w Krakowie. Podczas 8. edycji Forum, w 2018 roku, studentka III roku reżyserii Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie nagrodzona została "za pasję w poszukiwaniu nowych form ekspresji, oryginalne łączenie teatru ze sztukami wizualnymi, dojrzałość i wysoki poziom intelektualny pracy reżyserskiej, za wrażliwą, inspirującą współpracę z aktorami i aktorkami" w spektaklu "Syrenarium" zrealizowanym pod opieką artystyczną Mateusza Bednarkiewicza z udziałem Julii Biesiady, Sylwii Boroń, Weroniki Humaj, Anety Jankowskiej, Baśki Liberek, Ignacego Lissa, Klaudii Miłoszewskiej, Macieja Miszczaka, Joanny Poleć, Katarzyny Obidzińskiej, Magdaleny Sildatk i Moniki Szwajnos. Nagroda Debiut TR została powołana w listopadzie 2015 roku w ramach nurtu programowego Młody TR i jest przyznawana co roku na Forum Młodej Reżyserii w Krakowie. Nagrodzeni przez zespół TR studenci i studentki otrzymują zaproszenie do zrealizowania przedstawienia w TR Warszawa w kolejnym sezonie teatralnym. Wśród dotychczas nagrodzonych są: Jędrzej Piaskowski ("Puppenhaus. Kuracja", prem. 2017), Klaudia Hartung-Wójciak ("Chinka", prem. 2018) oraz Grzegorz Jaremko ("Woyzeck", prem. 2019).

Tomasz Walesiak - scenograf, dramaturg, scenarzysta. Absolwent Wydziału Scenografii warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Tworzył scenografie do spektakli m.in. w Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie oraz w Teatrze Dramatycznym im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu. Studiował również Wiedzę o Teatrze w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza. W 2015 roku zdobył główną nagrodę w konkursie dramaturgicznym "Metafory Rzeczywistości". Jest współautorem scenariusza do pełnometrażowego filmu fabularnego "Biały Potok" w reż. Michała Grzybowskiego, którego premiera planowana jest na 2020 rok.

Wojciech Frycz - absolwent kompozycji na Wydziale Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki na Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Laureat Nagrody Miasta Gdańska "Młody Twórca Kultury 2016". Tworzy muzykę na potrzeby filmów, spektakli teatralnych oraz reklam. Filmy z jego kompozycjami wyświetlane były na licznych festiwalach, takich jak m. in.: BAJA International Film Festival, Krakowski Festiwal Filmowy, Millennium Docs Against Gravity, Off Plus Camera, Film Spring Open, Chicago International Children's Film Festiwal, BIG CARTOON w Moskwie, czy Cartoon Festival Toulouse. Jego muzykę można także usłyszeć w spotach promocyjnych marek takich jak: Żywiec, EB, BYTOM, czy Amica, Bukovina Resort, DoubleTree by Hilton Warsaw, organizacji pozarządowych, m.in.: Fundacja Anny Dymnej a także filmach promujących województwo Śląskie, Uniwersytet Jagielloński, Ministerstwo Sportu i wielu innych.

ORGANIZATORZY PROJEKCJI

TR Warszawa poprzez swoją ofertę programową włącza mieszkańców i gości Warszawy w życie kulturalne stolicy, wspólnie z innymi teatrami i instytucjami kultury kształtuje nowoczesną tożsamość obywatelską oraz buduje międzynarodową pozycję Warszawy jako ważnego ośrodka życia artystycznego. To teatr, który na stałe wpisał się w pejzaż stołecznych instytucji kultury. Zespół pod kierunkiem Grzegorza Jarzyny wypracował nowoczesne formy sceniczne i nowy język teatralny. Tu w końcu lat 90. powstał nowy model funkcjonowania teatrów w Polsce. Tu zdobywała doświadczenie grupa twórczyń i twórców, aktorów i aktorek, realizatorek i realizatorów, menedżerów i menedżerek, kształtujących dzisiaj polski teatr.

Dzięki ciągłości rozwoju i poszukiwań artystycznych TR Warszawa pełni istotną rolę kulturotwórczą. Generuje nowe talenty i idee teatralne. Zaprasza do współpracy artystów, kreujących nowe kierunki w teatrze. Porusza ważną społecznie tematykę, nieobecną wcześniej na scenach. Rozwija kompetencje publiczności i umiejętności zawodowe ludzi teatru.

TR Warszawa włącza nowe kręgi uczestników kultury, buduje z nimi trwałe relacje w krajowym i międzynarodowym obiegu sztuki. W nowatorski sposób nawiązuje dialog z widzem, prowadząc działania zarówno na scenach TR Warszawa/Marszałkowska 8 i TR Warszawa/ATM Studio, jak i poza siedzibą - w innych instytucjach i organizacjach kultury, a także w przestrzeniach nieteatralnych.

TR Warszawa od 20 lat pracuje nad nowymi sposobami działania artystycznego i organizacji pracy, odpowiadającymi na potrzeby dynamicznie zmieniającej się sztuki teatru i środowiska odbiorców kultury.

Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny - instytucja, która gromadzi, kataloguje, restauruje i udostępnia zbiory i materiały dokumentacyjne, dotyczące narodowego i międzynarodowego dziedzictwa audiowizualnego, w tym filmowego. FINA prowadzi również działalność edukacyjną, kulturalno-oświatową i wydawniczą oraz wykorzystuje nowe technologie do działań w zakresie upowszechniania kultury audiowizualnej.

PARTNER OBCHODÓW

Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego - powołana w 2003 instytucja kultury, która zajmuje się dokumentacją, promocją i animacją polskiego życia teatralnego. Instytut powołuje publiczną debatę o współczesnym polskim teatrze, poszerza perspektywy towarzyszącej mu refleksji naukowej, wspiera działalność badawczą i edukacyjną. Prowadzi największy portal poświęcony w całości polskiemu teatrowi (www.e-teatr.pl), dwujęzyczne, dostępne bezpłatnie, polsko-angielskie pismo naukowe (www.polishtheatrejournal.com), internetową encyklopedię polskiego teatru (www.encyklopediateatru.pl), specjalistyczną księgarnię PROSPERO (www.prospero.e-teatr.pl) oraz wydawnictwo.

W Instytucie Teatralnym znajduje się największe w Polsce archiwum tematyczne gromadzące dokumentację współczesnego teatru. Do dyspozycji wszystkich zainteresowanych jest olbrzymi zbiór artykułów prasowych, recenzji, zdjęć, programów teatralnych, afiszy, plakatów, dokumentów związanych z działalnością poszczególnych scen. Wiele zdigitalizowanych dokumentów udostępnianych jest w części wirtualnej archiwum na stronach e-teatr.pl oraz encyklopediateatru.pl.