Bezbronny tyran
Mimo iż "Edyp Tyran" to przedstawienie nierówne, wyraża ono dojmujące w dzisiejszych czasach przesłanie. To opowieść o człowieku, który przekonany o swej nieomylności nie dostrzega znaków ostrzegawczych - o przedstawieniu w reż. Wojtka Klemma w Teatrze im. Horzycy w Toruniu pisze Barbara Pitak-Piaskowska z Nowej Siły Krytycznej.
Pandemia koronawirusa sprawiła, że prawie wszystkie dziedziny życia zatrzymały się. Wszechobecne dzisiaj hasło "zostań w domu" sprawia, że nasza rzeczywistość często ogranicza się do zacisza czterech ścian. W bezsilności, najczęściej jedynym oknem na świat, a także rodzajem wytchnienia, staje się internet. Jak dalibyśmy radę przeżyć ten arcytrudny czas bez muzyki, literatury, poezji, malarstwa, filmu czy teatru? Nie dalibyśmy. Dlatego, gdy zamknięto teatry, nie trzeba było długo czekać, by artystyczne inicjatywy znalazły miejsce właśnie w świecie on-line. Nie inaczej rzecz miała się w Toruniu, gdzie Teatr im. Wilama Horzycy podjął działania umożliwiające widzom uczestniczenie w różnych wydarzeniach, takich jak spektakle, czytania performatywne, dyskusje.
Pierwszym spektaklem udostępnionym on-line był "Edyp Tyran" w reżyserii Wojtka Klemma. Nagranie (powstałe najprawdopodobniej na użytek teatru) pojawiło się na platformie Vimeo, dzięki czemu mogłam nadrobić zaległość, gdyż na żywo przedstawienia nie widziałam.
To oparta na "Królu Edypie" Sofoklesa opowieść o człowieku zafascynowanym władzą, który przekonany o swej wyjątkowości pragnie za wszelką cenę rządzić krajem. Tytułowy tyran (Bartosz Woźny), nieświadomy tego, co nieuniknione, stara się uciec przed przeznaczeniem. Jest przekonany, że źródło wszechogarniającego zepsucia znajduje się poza nim. Fatum jednak musi nadejść. Klemm wykroił z tekstu Sofoklesa motyw walki politycznej i na nim oparł spektakl. Opowiadana historia zasadza się na słownej wymianie ciosów między Edypem a Kreonem (Tomasz Mycan), mężczyznami owładniętymi żądzą władzy i potęgi. Bartosz Woźny dobrze poprowadził postać, tworząc głęboko emocjonalną kreację, a Tomasz Mycan bardzo wprawnie mu partneruje. W centrum przedstawienia znajduje się Edyp, ale gdy na scenie zjawia się Kreon, to on silniej przykuwa uwagę widza.
Obecność kobiet w spektaklu jest natomiast kwestią problematyczną. Nie mogę zarzucić braku umiejętności aktorskich ani Matyldzie Podfilipskiej w roli Jokasty, ani Joannie Rozkosz w roli Antygony, mam jednak wrażenie, że w ich rolach czegoś zabrakło. W przypadku Jokasty razi cielesna erotyczność, która przesłania wagę i znaczenie bohaterki dla historii. W przypadku Antygony nie mogę pozbyć się wrażenia, że jej dziecinność i naiwność nie licują z przypisanymi postaci cechami, takimi jak odwaga, determinacja czy duma. Zaskakującym zabiegiem, który miał potencjał, było obsadzenie w roli Terezjasza Jolanty Teski. Niestety, okazała się to kreacja płytka i nieprzekonująca. Żałuję, że w toruńskim spektaklu, kobiecym rolom zabrakło złożoności i dopracowania.
Ciekawie zaś został potraktowany chór (Julia Sobiesiak, Łukasz Ignasiński, Maciej Raniszewski), który na przekór greckiej tradycji, praktycznie nie komentuje zdarzeń, a jedynie szepcze i tłumaczy, by ostatecznie stać się grupą admiratorów tytułowego bohatera. Często wraz z ich pojawieniem się zaczyna rozbrzmiewać muzyka. W kompozycji Michała Kaplana obok klasycznych greckich rytmów, nie zabrakło znanych polskich szlagierów (najczęściej wykonywanych właśnie przez chór), a także współczesnej muzyki elektronicznej. Chłodna i industrialna w wyrazie jest też scenografia Michała Korchowieca. Mimo iż "Edyp Tyran" to przedstawienie nierówne, wyraża ono dojmujące w dzisiejszych czasach przesłanie. To opowieść o człowieku, który przekonany o swej nieomylności nie dostrzega znaków ostrzegawczych. Kiedy pod koniec Edyp nie jest już tyranem, a okaleczonym samotnikiem, tragedia przeznaczenia przypomina nam o bezsilności wobec nieodgadnionych praw losu.
