Artykuły

- Czasami myślę, że zagalopowałam się za bardzo i że powinnam komuś odstąpić prowadzenie któregoś z teatrów. Ale czy można proponować komuś pracę bez pensji? - mówi Anna Maria Grabania [na zdjęciu], założycielka Teatru Małych Form i Teatru Wyobraźni z Northampton. O artystce pisze Darek Zeller w Polish Express.

W Wielkiej Brytanii mieszka od 1984 roku. Zanim jednak znalazła się tu, ukończyła w Polsce studia polonistyczne i teatrologię, pracowała następnie w TVP, najpierw w oddziale krakowskim, a następnie w Katowicach. - Kiedy miałam dwadzieścia kilka lat, miałam już dość pokaźny dorobek. Po trzydziestce kierowałam z kolei Redakcją Widowisk Teatralnych. - wspomina pani Anna. W grudniu 1981 roku został wprowadzony w Polsce stan wojenny. W marcu 1982 roku nastąpiła weryfikacja kadry kierowniczej, m.in w TV Katowice, w wyniku której pani Anna straciła pracę. - W grudniu 1984 roku opuściłam Polskę. Życie zaczynałam od początku - dodaje. W Wielkiej Brytanii, gdzie się znalazła, nie znając nawet języka angielskiego, pracowała jako kelnerka, sprzątaczka, kucharka i opiekunka dla starszych osób, pracowała w pralni i w fabryce torebek. W 1986 roku wyszła za mąż, za Fredericka Richardsa. W 1987 roku otrzymała pracę sekretarki (na pół etatu), w ramach pomocy emigracji postsolidarnościowej, gdzie przepracowała aż do roku 1998. - W biurze męczyłam się. Wykonywałam swoją pracę, ale marzyłam o teatrze, który w końcu postanowiłam założyć, w czym niezwykle pomógł mi mój mąż - mówi Anna Grabania-Richards.

W międzyczasie, w październiku 1989 roku otrzymała list z przeprosinami od Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji, Andrzeja Rawicza, z propozycją powrotu do pracy w TVP. - Z powodów rodzinnych nie skorzystałam, ale udało mi się nawiązać współpracę z Telewizja Warszawską i zrealizować kilka filmów o polskich twórcach zamieszkałych w Wielkiej Brytanii. - podkreśla.

Teatr Małych Form

11-go marca 1990 roku w Sali Malinowej POSK-u odbyła się historyczna już inauguracja nowej sceny - Teatru Małych Form, który przedstawił "Tryptyk Polski", recital poetycki Anny Lutosławskiej, zbudowany na kanwie poezji krajowej i emigracyjnej. Tak zaczęła się działalność teatru, założonego przez Annę Marię Grabanię. Pierwsze lata istnienia były dość trudne. Przedsięwzięcie finansowane było w całości z prywatnych pieniędzy. Kolejne produkcje Teatru Małych Form cieszyły się jednak wzrastającą popularnością, co z czasem zaowocowało kolejnymi dotacjami. Z biegiem lat dorobek artystyczny teatru stawał się coraz bardziej pokaźny. Obecnie to już ponad pięćdziesiąt premier, w tym kilkanaście w języku angielskim. Największym sukcesem z produkcji anglojęzycznej była "Maria" (o Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej), wg scenariusz Anny Marii Grabanii, wystawiana w New End Theatre w Londynie. Przedstawienie Teatru Małych Form: "Zbigniew Herbert" z cyklu "Z życia sławnych ludzi..."jest adaptacją książki Magdaleny Czajkowskiej "Herbert i kochane zwierzątka". Spektakl ów jest grany zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i w Polsce. Spektaklom towarzyszyły autorka książki, Magdalena Czajkowska oraz wdowa po poecie, Katarzyna Herbert.

Teatr Wyobraźni

Inauguracyjne przedstawienie Teatru Wyobraźni, Objazdowego Teatru Lalki i Aktora im. Jana Dormana odbyło się 28 czerwca 1994 roku. - To był czas, gdy teatr dla dzieci "Syrena" w POSK-u przez rok nie zagrał żadnego przedstawienia. Postanowiliśmy wypełnić tę lukę. Naszą ideą było docieranie do dzieci w najdalszych zakątkach Wielkiej Brytanii. - mówi założycielka teatru. Niebawem grupa entuzjastów tworzących sztuki dla dzieci, zaczęła więc odwiedzać Polskie Szkoły Sobotnie, zaproszenia nadsyłały także polskie kluby i parafie. Interesujące jest, iż dzieci są nie tylko odbiorcami ich przedstawień, ale także współtworzą programy teatralne i np. projektują plakaty. Do niewątpliwych sukcesów zaliczyć należy "Dni Dziecka". Do osiągnięć należą również widowiska "szopkowe", które organizowane są co dwa lata i cieszą się zainteresowaniem także wśród angielskiej publiczności.

Widowiska

Działalność Anny Marii Grabani nie ogranicza się tylko do współtworzenia dwóch powyższych teatrów. Od 2000 roku bowiem realizuje z powodzeniem widowiska o zwyczajach, obrzędach i folklorze Europy, zatytułowane "Post Times in Europe". Prowadzone są one w języku angielskim przez Colina Gourleya i cieszą się popularnością wśród publiczności angielskiej, szkockiej, walijskiej i polskiej.