Viva la comedia!
„Zan Tempesta” Agnieszki Cianciary-Fröhlich i Łukasza Łęckiego w reż. i wyk. Trupy Komedianty na 15. Dniach Komedii Dell'Arte w Krakowie. Pisze Agnieszka Loranc z Nowej Siły Krytycznej.
„Zan Tempesta” Agnieszki Cianciary-Fröhlich i Łukasza Łęckiego w reż. i wyk. Trupy Komedianty na 15. Dniach Komedii Dell'Arte w Krakowie. Pisze Agnieszka Loranc z Nowej Siły Krytycznej.
Podczas 15. Dni Komedii dell’Arte (22 lutego–3 marca) w Krakowie znów pełną mocą wybrzmiewa duch komedii włoskiej. Pomyślną reanimację XVI-wiecznej tradycji przeprowadza Trupa Komedianty – jedyny w Polsce zespół aktorski, uprawiający tę formę teatru zrodzoną w renesansie (Agnieszka Cianciara-Fröhlich, Katarzyna Gazdowicz, Jonathan Fröhlich i Łukasz Łęcki). Na deskach Teatru Praska 52 zaprezentowany został spektakl „Zan Tempesta”, w którym komedię dell’arte zderzono z teatrem szekspirowskim.
Po zajęciu miejsc na widowni zanurzamy się w archaicznej przestrzeni. Uwagę przykuwają aktorzy w kostiumach nawiązujących do renesansowych strojów (projektantka: Ludwika Gorgoń). Szepczą między sobą po włosku, nucą do muzyki wybrzmiewającej ze stylowej gitary (gra na niej Grzegorz Guzik), popisują się swoim kunsztem i przed właściwą akcją rozśmieszają już publiczność. Scenografia spektaklu (Izabella Czarnecka, Jonathan Fröhlich) ukazuje unikalność tradycji dell’arte. Co prawda zamiast wymalowanej mamy wydrukowaną dekorację przedstawiająca jońską kolumnadę, ozdobioną wizerunkiem Dionizosa, maską komiczną, maską Kapitana i bujne winorośle. Oglądamy aktorów w maskach wykonanych przez Jonathana Fröhlicha.
Osią dramaturgii są perypetie czwórki bohaterów: Vincenza (Agnieszka Cianciara-Fröhlich), Francesca (Katarzyna Gazdowicz), Guido (Łukasz Łęcki) Zana Tempesty (domniemany potomek Zana Ganassy, którego zespół jako pierwszy rozpowszechnił w Europie dell’arte; w tej roli Jonathan Fröhlich). Rzuceni w angielską rzeczywistość, borykają się z problemami pasującymi do współczesnych realiów: kurczący się zespół, problemy finansowe, brak oczekiwanego zainteresowania widowni. Pochodzą z różnych warstw społecznych, środowisk kulturowych, ale mimo ubóstwa, pragną bawić zarówno arystokrację, jak i gawiedź. Postanawiają stawić czoła trudnościom i stworzyć spektakl, który zapewni im szacunek w nowym otoczeniu.
W „Zan Tempesta” łączone są dychotomie. Bohaterowie konstruując scenariusz zgodny ze standardami dramaturgicznymi obowiązującymi w londyńskich teatrach, wciąż czerpią z komedii dell’arte, na przykład improwizują dialogi, na bieżąco wprowadzają poprawki, a wcielający się w postaci posługują się schematami sytuacji i typami bohaterów. Trupa w ten sposób dekonstruuje modele intrygi czy sposoby funkcjonowania postaci nadprzyrodzonych (i nie tylko) w teatrze, do którego przyzwyczajona jest londyńska publiczność. Wiedźma Sykoraks, duch Ariel, outsider Kaliban, córka Miranda, pijaczyna Stefano, czy pajac Trinkulo. Brzmi znajomo? Efektem końcowym pracy włoskiej trupy jest nic innego, jak „Burza” Williama Shakespeare’a, choć nie zdają sobie z tego sprawy. Rozważają, czy właściwym imieniem dla głównego bohatera będzie Prospero, czy tytuł „Burza” będzie właściwy.
Twórcy i twórczynie posyłają w stronę widzów sugestywne „oczko”, by podkreślić, że komedia dell’arte przyczyniła się do rozwoju teatru europejskiego, inspirowała najważniejszych dramatopisarzy. Nie ulega wątpliwości, iż w dziełach Stratfordczyka wyraźne są wpływy włoskiej komedii improwizowanej – choćby archetypy postaci pojawiających się w „Burzy”. „Zan Tempesta”, czyli spektakl o komedii dell’arte, kondensuje i uwydatnia jej cechy, umieszcza na osi czasowej teatru europejskiego. Ale i bez tej wiedzy pełne humoru słownego i sytuacyjnego przedstawienie, stanowić będzie idealny sposób na przełamanie wątpliwości, czy ożywienie tradycji sprzed wieków jest wyłącznie mrzonką.
