Podróż sentymentalna
Spektakl wymaga od widza skupienia, otwarcia na wypowiadane słowa i specyficznego poczucia humoru. Jego siłą jest prostota - o spektaklu "Kochane Zwierzątka" w reż. Tadeusza Malaka w PWST w Krakowie pisze Monika Kwaśniewska z Nowej Siły Krytycznej.
Miedzy pierwszym rzędem widowni a zasłoniętą sceną - duży dywan, krzesła, dwa biurka, na nich parę książek, teczki, wino, dwa kieliszki. Wszystko trochę staromodne, podniszczone. Takie domowe... Bliskie widzowi, niemal intymne. Tu rozegrany zostaje spektakl Tadeusza Malaka "Kochane Zwierzątka" - równie prosty, ascetyczny i skromny, co zaaranżowana do niego przestrzeń.
Scenariusz przedstawienia powstał na podstawie listów Zbigniewa Herberta do jego przyjaciół mieszkających na emigracji w Londynie: Magdaleny i Zbigniewa Czajkowskich. Korespondencję uzupełniają wprowadzające kontekst komentarze oraz wiersze. Całość składa się na piękną historię długoletniej przyjaźni oraz tworzy niebanalny portret artysty - skromnego człowieka, który mimo przeciwności losu nie traci swej bezkompromisowej postawy wobec świata i miłości do ludzi.
Do opisanej powyżej przestrzeni wchodzą aktorzy: Magdalena (Dorota Segda), jej mąż - Zbigniew (Jacek Romanowski) i Herbert (Tadeusz Malak). Udają się do swoich biurek i zaczynają czytać listy, gdzieniegdzie dodają parę słów komentarza, czy recytują wiersz. Niektóre fragmenty inscenizują - jak chociażby napisany przez Herberta w kolejce do dentysty dowcipny dramacik, inne ilustrują wyświetlanymi na stojącym z tyłu parawanie zdjęciami i pocztówkami. Muzyka pełni tu rolę wyłącznie użytkową - pojawia się jedynie, gdy mowa o Beethovenie. Aktorzy właściwie nie grają - raczej prezentują swoje postaci. Środki teatralne są więc ograniczone do minimum, przez co spektakl może się wydawać monotonny, pozbawiony dramaturgii, nudny. Opis nie oddaje jednak ani ciepłej, swobodnej atmosfery panującej na scenie, ani specyficznego stylu listów poety cechującego się oscylującym między subtelnością a rubasznością, humorem. Ascetyczność przedstawienia skupia uwagę widza na aktorach i wypowiadanym przez nich tekście. Dzięki temu jest on prowadzony przez czterdziestoletnią przyjaźń tak, że w ciągu zaledwie dziewięćdziesięciu minut ma szanse dostrzec jej przeróżne odcienie oraz odczuć szczerość i bezinteresowność tej relacji. Poznaje też sprzeczności życia wielkiego pisarza: podróżującego kosmopolity, który o każdą wizę musi zaciekle i wytrwale walczyć, a gdy wraca do kraju - jest przesłuchiwany i ze wszystkiego rozliczany; człowieka już za życia cieszącego się zasłużonym uznaniem i sławą, ale wciąż cierpiącego na brak pieniędzy. Ton listów, na początku dowcipny i beztroski, z czasem poważnieje - żarty stają się gorzkie, maskują cierpienie. Przemiana polityczna kraju nie spełniła bowiem pokładanych w niej nadziei, a postępującą choroba uniemożliwia podróże. Przyjaźń jednak trwa do końca - tyle, że coraz słabiej dokumentowana, bo listy zastępują częste rozmowy telefoniczne. Aż do tej ostatniej - kiedy Herbert, czujący zbliżającą się śmierć - dzwoni się pożegnać.
Spektakl Tadeusza Malaka wymaga od widza skupienia, otwarcia na wypowiadane słowa i specyficznego poczucia humoru. Jego siłą jest prostota. Medium teatralne jest tu jedynie środkiem służącym tematowi. Przedstawienie nie tyle zaprasza do swojego świata, co skłania do stworzenia go we własnej wyobraźni, której dostarcza jedynie niezbędnych impulsów. "Kochane Zwierzątka" z pewnością nie wszystkich zachwycą i nie wszystkich wzruszą. Nie sposób im jednak odmówić rozbrajającej szczerości i bezpośredniości.
Przedstawienie Malaka nieoficjalnie zainaugurowało rok Zbigniewa Herberta. Miejmy nadzieję, że przyniesie on więcej takich wydarzeń - zbliżających nie tylko do twórczości poety - ale ukazujących go jako człowieka zwykłego, ale godnego podziwu również ze względu na postawę wobec życia i ludzi.
