Artykuły

Jednym z ostatnich wydarzeń Festiwalu Dialogu Czterech Kultur mieszczącym się w nurcie teatru był występ grupy artystycznej, składającej się z młodych izraelskich performerów. Public Movement na Starym Rynku w Łodzi zaprezentowało widowisko "Also Thus!" - o Festiwalu Dialogu Czterech Kultur w Łodzi pisze Marta Olejniczka z Nowej Siły Krytycznej.

Z jednej z małych uliczek wyłania się grupa młodych ludzi. Maszerują równo z pieśnią na ustach. Pada komenda, a dziewięć osób, ubranych w białe mundurki, zatrzymuje się. W lewo zwrot! Na przód marsz! Funkcjonują jak jeden organizm. Spokój i pokora w wykonywaniu ćwiczeń jest tylko pozorem. Za chwilę ujrzymy sceny bójek, w których mężczyzna okaże swoją wyższość fizyczną nad kobietą, nad drugim mężczyzną, nad innym człowiekiem. Z równą precyzją jak podczas wojskowych ćwiczeń, niemal bezszelestnie uformują kolejkę, by w podskokach skopać jednego z grupy.

Znamy wiele podobnych obrazków z ulic i telewizji. Niektórych już one nie dziwią, nie zaskakują. Przechodzimy obok nich obojętnie. Było jednak coś przerażającego w tych działaniach, choć wszyscy wiedzieli, że to dzieje się na niby. To mechanizmy, jakie kierują ludźmi. A może silne przywiązanie do nich, wpojone musztrą. Łatwo formujemy piękne symbole, idziemy w kordonie policyjnym, ochraniającym VIP-a. Auto niebezpiecznie przyśpiesza, ale biegniemy przy nim resztką sił, by nie oderwać od lśniącego lakieru dłoni. W końcowym rezultacie nikt nie zarzuci nam źle wykonywanej pracy i nie podzielimy losu osób, które przed chwilą, nie tak całkiem przypadkowo skończyły życie pod jego kołami. Ciało wędruje na maskę auta, a zza jego uchylonych drzwi wypada ciało kolejnej ofiary.

Życie ulicy toczy się dalej. Orszak odmaszerował. Koniec ceremonii wielkomiejskiego miasta. Spektakl zakończył taneczny korowód, do którego zostali zaproszeni widzowie. Czy to czysta zabawa, czy kolejny sposób Public Movement na pokazywanie, jak cienka jest granica między tym, co realne i fikcyjne?

Akcję w przestrzeni miejskiej zaproponowała Joanna Rajkowska. Jej zwieńczeniem była wystawa "Rewolucja 1905". Na wprost wejścia ulokowano projekcję filmu, od prawej strony kilka zdjęć. Na pierwszy rzut oka wyglądają bezpiecznie. Od razu rozpoznajemy, że są pozowane, a z pistoletu na jednym z nich, tryska woda. Przestrzeń galerii wciąga nas dalej. By zobaczyć kolejne zdjęcia, trzeba gnieść się wśród ludzi i wąsko ustawionych ścian. Udało się dotrzeć do kolejnej fotografii. Wychwytuję podobieństwa między nimi, przedstawiają te same miejsca i sytuacje. Na małej karteczce, umieszczonej pod spodem czytam, że zostały wykonane w 1905 roku i są pamiątką ślubu, na który zezwoliły władze ze wzglądu na stan błogosławiony panny młodej. Pan młody zaraz po ceremonii zostanie stracony. Kolejne zdjęcie obok przedstawia szubienicę. I o tym dowiaduję się z kolejnej karteczki. Zdjęcie wygląda niepozornie, jakby ukrywało zapisane na sobie wydarzenie.

Wracam do "współczesnych" zdjęć i odkrywam, że niektóre z budynków zostały poddane miejskiemu liftingowi. Nowa elewacja, domofon przy wejściu. Dla niektórych budynków czas się zatrzymał. Podobnie obdrapane, obskurne odsłaniają paradoks historii, historii miejsc i ludzi. Czy Łódź zmieniła się od 1905 roku aż tak bardzo, czy też nie przeobraziła się w ogóle?

Dzień i cały festiwal zakończyły dwa koncerty: "Muzyka bez kompleksów" przygotowany przez muzyków Kapela Ze Wsi Warszawa, Zdobi şi Zdub i Hadam na rynku Manufaktury oraz projekt "Tikkkun" Raphaela Rogińskiego w klubie festiwalowym Jazzga. Dialog Czterech Kultur pozostanie przez jakiś czas w pamięci łodzian za sprawą wernisażu, składającego się z ekspozycji "C.D.N." i "Master&Monster", który będzie otwarty jeszcze do 28 września na ulicy Piotrkowskiej 293/295.