Plan Hausnera dla kultury
Ekonomista prof. Jerzy Hausner będzie autorem reformy polskiej kultury. Jej założenia przedstawił wczoraj podczas konferencji prasowej ministra Bogdana Zdrojewskiego zapowiadającej Kongres Kultury Polskiej w Krakowie - pisze Roman Pawłowski w Gazecie Wyborczej.
Kongres Kultury Polskiej, organizowany we wrześniu z inicjatywy ministra Zdrojewskiego, ma nie tylko podsumować ostatnie 20 lat w kulturze, ale także zainicjować reformy w organizacji i finansowaniu działalności kulturalnej. Propozycje rozwiązań legislacyjnych przygotowuje zespół kierowany przez ekonomistę prof. Jerzego Hausnera. - Publiczny sektor kultury jako jedyny nie przeszedł reformy po 1989 roku. Kryzys może być generatorem zmian - przekonywał wczoraj prof. Hausner. Wg Hausnera zmiany wymusi prognozowane przez ekonomistów obniżenie wydatków na kulturę w najbliższych trzech latach, zarówno z budżetu gospodarstw domowych, jak i publicznych i prywatnych mecenasów. Po raz pierwszy od pięciu lat instytucje dostaną mniej pieniędzy. Zmniejszą się także fundusze unijne w związku ze wzrostem inflacji.
Co proponuje Hausner?
* kompleksowe zmiany w sektorze publicznym kultury, otwarcie na sektor prywatny i obywatelski
* przyznanie instytucjom pełnej samodzielności i autonomii, przy jednoczesnej kontroli wydatków
* rezygnacja ministerstwa ze współfinansowania części narodowych instytucji kultury
* dywersyfikacja finansowania kultury, stymulowanie prywatnych funduszy za pomocą odpisów podatkowych (np. dla właścicieli remontujących zabytki)
* powołanie Funduszu Ochrony Dziedzictwa Kulturalnego, zasilanego m.in. z kar za samowolę budowlaną (podobnie jak Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska)
Wszystkie te rozwiązania mają znaleźć się w projekcie nowej ustawy o działalności kulturalnej, który będzie przedmiotem dyskusji podczas kongresu.
O potrzebie radykalnych reform mówili Andrzej Wajda i Agnieszka Holland, którzy wchodzą w skład rady programowej kongresu. - Potrzebny jest plan Balcerowicza dla kultury. Jak dotąd tylko kinematografia doczekała się nowego mechanizmu finansowania, który się sprawdził: w ubiegłym roku powstało w Polsce 60 filmów, najwięcej od kiedy pamiętam. Powinniśmy się zastanowić nad podobnymi mechanizmami w innych dziedzinach - przekonywał Wajda.
Zdaniem reżysera kongres powinien zająć się problemem przekształceń w wielkich molochach: teatrach, muzeach, filharmoniach, tak aby były bardziej wydajne. Obecnie mimo wysokich dotacji działają często gorzej niż mniejsze instytucje obywatelskie i prywatne. - Warto pomyśleć także nad zrównaniem podmiotów samorządowych, prywatnych i społecznych w dostępie do publicznych środków - proponował reżyser.
Holland wskazywała na zaniedbania w sferze edukacji artystycznej: - Wykształciliśmy w ostatnich 20 latach dwa pokolenia audiowizualnych analfabetów. Ludzie oduczyli się słuchać trudniejszej muzyki, kultura masowa stoi na niskim poziomie. To wina telewizji publicznej, która zamiast realizować misję edukacyjną, stała się przedmiotem politycznych przetargów. Trzeba odbudować kulturotwórczą rolę TVP.
- Kultura jest naszym największym kapitałem - podkreślał przewodniczący rady programowej, socjolog prof. Piotr Sztompka. - Żaden kryzys nam go nie odbierze, ponieważ jest bezpiecznie chroniony w głowach twórców i odbiorców.
Wczoraj ruszyła strona internetowa www.kongreskultury.nck.pl, na której publikowane będą materiały i informacje związane z kongresem. Portal będzie też miejscem dyskusji wokół najważniejszych problemów związanych z zarządzaniem kulturą, jej miejscem w społeczeństwie obywatelskim, wpływem kultury na przemiany społeczne. Kongres ma się odbyć w dniach 23-25 września w gmachu Auditorium Maximum UJ.
