Artykuły

Becketta przetłumaczył bardzo dużo. Zaczęło się to od tego, że jako mały chłopiec poszedł z rodzicami w Warszawie na polską prapremierę "Czekając na Godota". I przejął się bardzo tym, że Godot nie przyszedł - portret ANTONIEGO LIBERY, laureata poznańskiego Pierścienia Mędrców Betlejemskich.

"Nie powiedział, że przyjdzie na pewno"... Ten tytuł, cytat z "Czekając na Godota" to cytat z naszej rozmowy przed laty dla "Arkusza". Przypomniał mi go Antoni Libera [na zdjęciu] w tym pociągu relacji Warszawa - Poznań. Spotkaliśmy się tam, gdy on jechał do Poznania na wręczenie mu pierścienia.

Wiele lat go nie widziałem. A rozmawialiśmy o Becketcie, gdy przyjechał do Poznania, by dla Janusza Szubera z Sanoka, w jego imieniu, odebrać Nagrodę Iłłakowiczówny. Szuber to jego przyjaciel z warszawskiej polonistyki. Świetny poeta. Ale przed laty, po pierwszym roku studiów ciężko zachorował i jeździ na inwalidzkim wózku. Więc Libera odbierał tę nagrodę...

Fascynacja Beckettem

A w tym pociągu z Warszawy, gdzie się spotkaliśmy, był pełen niepokoju: "Przed ołtarzem mam dostać pierścień... I ma przemawiać biskup... Pierwszy raz ja w takiej sytuacji...".

W ogóle to on jest przede wszystkim od Becketta. Tu w Poznaniu, za czasów Izy Cywińskiej i za "pierwszego Wiśniewskiego", to znaczy gdy Janusz Wiśniewski zaczynał swoją wielką drogę reżyserską w Teatrze Nowym, a przedtem był kolegą Libery na warszawskiej polonistyce, Antoni reżyserował w Nowym "Usta" Becketta ze Sławą Kwaśniewską...

Kiedyś, gdy mrozy były tęgie i my wracaliśmy późną nocą z osiedla Oświecenia, to były początki lat osiemdziesiątych i szliśmy z dysput i sporów w salonie-mieszkaniu Ewy Piotrowskiej, więc tamtej nocy, taksówek nie było, w czasie długiej drogi do Teatru Nowego oni, to znaczy Wiśniewski i Libera, co pewien czas wołali "Do broni! Do broni!". Nikt jakoś nie zaczepił nas jednak.

A Becketta przetłumaczył bardzo dużo... Zaczęło się to od tego, że jako mały chłopiec poszedł z rodzicami w Warszawie na polską prapremierę "Czekając na Godota" w reżyserii przyjaciela rodziców Jerzego Kreczmara. I przejął się bardzo tym, że Godot nie przyszedł. A potem wystawiał Becketta w Polsce, Anglii, Australii, Irlandii... Ostatnio ze Zbigniewem Zapasiewiczem w Teatrze Powszechnym w Warszawie na jego siedemdziesięciolecie spektakl "Zapasiewicz gra Becketta".

"Zapas" i rodzina L.

"Zapas" skarżył się zresztą, że nie może uciec od Liberów, bo matka Antoniego uczyła go w liceum łaciny, ojciec, profesor polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim, uczył go reguł pięknej wymowy, a on, Antoni, reżyseruje teraz przedstawienie... Zresztą, biletów na spektakl nie można dostać, miesiąc wcześniej trzeba je zamawiać.

Ale główny powód przyjazdu Libery do Poznania to oczywiście ten Pierścień Mędrców Betlejemskich. Na palec nałożył mu go biskup Marek Jędraszewski podczas spotkania Duszpasterstwa Środowisk Twórczych na Wzgórzu Świętego Wojciecha w kościele Ojców Karmelitów Bosych. Było to podczas zakończenia pielgrzymki w poznańskiej archidiecezji obrazu Matki Bożej Stolicy Mądrości... Ten pierścień Libera pokazał mi z bliska, gdy już po mszy duszpasterze, twórcy, naukowcy zeszli do podziemi kościoła, gdzie łamano się opłatkiem. Ów pierścień to srebrna gwiazda z której wyrastają lilie splatające się w krzyż...

Z pierścieniem na palcu

Antek, z tym pierścieniem już na swoim palcu, od ołtarza dziękował za wyróżnienie i przeczytał, w swoim tłumaczeniu, wiersz Thomasa Stearnsa Eliota "Podróż trzech Króli", gdy jeden z mędrców opowiada: "Nikt jednak tam nic nie wiedział; ruszyliśmy więc dalej / I dopiero pod wieczór, prawie w ostatniej chwili, / Trafiliśmy w to miejsce - można powiedzieć - właściwe".

Gdy z księdzem Antonim Klupczyńskim, duszpasterzem twórców, odprowadzaliśmy Antka na dworzec do pociągu do Warszawy, zapytałem go, dlaczego swój odczyt na Wydziale Teologicznym UAM o Becketcie zatytułował "Słowo, sen o miłości i proch...". Odpowiedział - "Symbolem uprzedmiotowienia człowieka jest proch".