Wassa Żeleznowa Maksyma Gorkiego
Reżyseria: Barbara Sass, scenografia: Andrzej Przedworski, kostiumy: Ewa Krauze, zdjęcia: Wiesław Zdort. Produkcja: Akson Studio 1996. Emisja 14 X.
Niektóre motywy tego rzadko u nas granego dramatu są dzisiaj trudne do obrony w realizacji scenicznej. Zwłaszcza te, które wywodzą się z naturalizmu; fatalistyczna koncepcja zmiany pokoleń jako procesu postępującej degradacji, psychofizycznego skarlenia, drapieżna walka o spadek i o władzę w rodzinie, a także nastrój pesymizmu, wręcz beznadziei. Jednak Barbara Sass wydobyła z Gorkiego to, co naprawdę może dzisiaj zainteresować - uniwersalne studium psychologiczne ludzi, którzy czynią zło nie dlatego, że są zbrodniarzami z urodzenia, lecz dlatego, że cierpią, nieszczęśliwi i samotni. Taka jest tytułowa Wassa w znakomitej interpretacji Anny Dymnej, "wielka grzesznica i męczennica wielka", tragiczna matka, która nie cofa się przed zbrodnią, by sprostać - fałszywie pojmowanym - nakazom macierzyństwa. Udała się zresztą w tym przedstawieniu cała galeria kobiet, indywidualności o różnych temperamentach. Podobała mi się zwłaszcza Dorota Segda w roli Anny, inteligentnej i wrażliwej, a przecież nie pozbawionej małego kobiecego sprytu (do najlepszych scen przedstawienia należy nocna rozmowa Anny z Ludmiłą, podczas której "wyciąga" jej babskie tajemnice). W świetnej obsadzie, złożonej głównie z aktorów krakowskich, trudno jest na dobrą sprawę kogoś specjalnie wyróżniać; mamy tu rolę w rolę: Jan Nowicki (Prochor), Janusz Michałowski (Zachar) i młodzi - Magdalena Cielecka, Olaf Lubaszenko, Andrzej Mastalerz. Prawdziwą wartością tego przedstawienia wydają mi się też reżyserskie rozwiązania, które podkreślają wpisany w Wassę temat winy i odkupienia (znać je zwłaszcza w ostatnim akcie, rozgrywającym się w przestrzeni realnej, klaustrofobicznego wnętrza z epoki, a zarazem symbolicznej, oświetlonej jednostajnie czerwonym światłem).
