Artykuły

WALDEMAR ZAWODZIŃSKI w wyreżyserowanych w Teatrze Wybrzeże "Niebezpiecznych związkach" podsumowuje erotyczne gry i arystokratyczne wyuzdanie przepisem na pokorne, wolne od pokus życie.

Od czasu głośnego filmu Stephena Frearsa, wicehra­bia de Valmont ma twarz Johna Malkovicha. Dlate­go każdy inscenizator "Niebezpiecznych związ­ków" Hamptona musi pamiętać o tamtej suge­stywnej kreacji. Waldemar Zawodziński nie zauwa­ża tej perspektywy; nie wykorzystuje okazji, by przewrotnie pójść pod prąd oczekiwań, by stwo­rzyć innego Valmonta.

W "Niebezpiecznych związkach" walka płci rozgry­wa się w przestrzeni słowa zakorzenionego w ciele, w emocjach. Hampton mówi: słowo jest erotyczne. Niestety, w spektaklu Zawodzińskiego dialogi są bezcielesne, rozgrywają się poza sypialnią. Valmont Jarosława Tyrańskiego nie ma władzy nad kobietami, wynikającej z mistrzowskiego manipulowania ich psychiką. Bierze kobiety jak rozpaczliwie brutalny prostak, nie jak mar­kiz de Sade. W przedstawieniu najbardziej rażą czarno-białe sylwetki boha­terów (poza panią de Merteuil Joanny Bogackiej, najlepszą kreacją tego spektaklu) i dotkliwie uproszczone sensy sztuki. Hampton oparł swój dra­mat na wieloznacznościach, na zatarciu granicy między grą a życiem, mię­dzy pozorem a emocją. Tymczasem Zawodziński poprzestaje na poetyce kontrapunktu. Odsłania wszystkie karty, jak w scenie uwodzenia Cecylii (Magdalena Boć) przez Valmonta, gdzie diabelska edukacja zostaje unie­ważniona przez odprawianą na drugim planie mszę. Zbyt pompatyczny fi­nał - zamiast współczucia - budzi irytację: pozostali przy życiu bohatero­wie z ufnością wracają na łono Kościoła. Pokora leczy z zepsucia, likwidu­je to, co lubieżne. Banalność przesłania spektaklu pozostawia niesmak. Zbyt łatwo zapominamy o tym, co w przedstawieniu naprawdę cenne - o płyn­ności akcji, kameralności międzyludzkich gier, które układają się w dwuoso­bowe starcia, w roszadę erotycznej kontroli i uległości.