Łódź. "Dybuk" na scenie Jaracza
Zaświaty i ziemska doczesność na równi rzeczywiste, duchy, których obecność przeczuwamy i które wcielają się w żywe istoty - wszystko to "przyniesie" na scenę Teatru im. Jaracza w Łodzi Mariusz Grzegorzek, reżyserując "Dybuka" Szymona Anskiego.
Premiera sztuki w najbliższą sobotę, o godz. 19.
"Dybuk" to jeden z najsłynniejszych utworów w języku jidysz. Opowiada historię przeznaczenia, miłości, których nie wolno ignorować (inaczej się na nas zemszczą), niedotrzymanych tajemnic, wędrówki dusz. Przedstawienie było wystawiane w języku polskim kilkakrotnie m.in. przez Andrzeja Wajdę, Agnieszkę Holland i Waldemara Zawodzińskiego (w 1993 roku także na scenie Teatru im. Jaracza). Mariusz Grzegorzek postanowił wystawić "Dybuka", ponieważ jest zafascynowany kulturą żydowską, ale i uważa, że w Łodzi dybuk (według tradycji żydowskiej duch zmarłego, który wciela się w żywą istotę) zamieszkał.
- Mieszkam w tym mieście dwadzieścia lat i uważam, że jest w nim jakaś dualna energia. Moim zdaniem ma niebywały potencjał, wspaniałych ludzi, ale jednocześnie rodzaj toksycznej siły, która ciągle to miasto blokuje, nie pozwala mu złapać harmonii - mówił podczas konferencji prasowej Mariusz Grzegorzek. - Chodząc po mieście, odwiedzając łódzki cmentarz żydowski, który zrobił na mnie kolosalne wrażenie, stwierdziłem, że jest ono opętane przez dybuka, ma jakąś mroczną energię.
"Dybuk" Szymona An-skiego, w ujęciu Grzegorzka, nie będzie przeniesieniem realiów tej legendy dramatycznej ani też jej kompletnym uwspółcześnieniem.
- Lubię tryby mieszane, uważam, że one mają największą w sobie moc - wyznał Mariusz Grzegorzek. - Nie lubię radykalnych decyzji polegających na stosowaniu kompletnych uwspółcześnień. Przynoszą one zupełnie inny kontekst. Natomiast robienie tradycyjnej, realistycznej inscenizacji, jest w pewnym sensie passe z założenia. Bardzo interesują mnie transgresyjne konwencje. Ważny jest dla mnie rodzaj pewnej duchowości spirytualizmu, który już zanika, a który miał miejsce w czasach dawnych, głębokiej wiary w to, co jest związane z tamtą religią, kulturą.
Zdaniem Grzegorzka w dzisiejszym świecie nieustającej konsumpcji, wiara w wielowarstwowość świata, Boga, demony, anioły, się skompromitowała.
- Historia z tej sztuki nie jest wcale opowiedziana z przymrużeniem oka. To historia o tym, że w każdym z nas jest rodzaj jakiegoś demona, ciemnej strony, która nigdy nie wiadomo w jakiej sytuacji może wyjść - wyjaśnia reżyser. - Ten spektakl jest dla mnie także egzorcyzmem, który uprawiam na samym sobie.
