Artykuły

Dzisiejsza Noc Muzeów jest o tyle wyjątkowa, że w ponad stu miejscach w Polsce będzie prowadzona zbiórka podpisów pod apelem inicjatywy Obywatele Kultury "1 procent na kulturę". Apel jest skierowany do rządu. Buduje się kolejne muzea, teatry, filharmonie. To wspaniale, ale kto i za co będzie je utrzymywał? - ideę akcji tłumaczy Dorota Jarcecka w Gazecie Wyborczej.

Dzisiaj Noc Muzeów. Otwierając nocą galerie i muzea, włączamy się w Europejską Noc Muzeów pod patronatem UNESCO i Rady Europy. Wszystkie muzea są tej nocy za darmo. Na taki pomysł pierwszy wpadł Berlin, potem Paryż, od 2005 r. Noc Muzeów odbywa się w całej Europie. Liczba widzów rośnie. W zeszłym roku w Nocy Muzeów w Warszawie wzięło udział 200 tys. osób, w Krakowie 150 tys. Liczby są szacunkowe, bo nie sprzedaje się biletów.

Dzisiejsza Noc Muzeów jest o tyle wyjątkowa, że w ponad stu miejscach w Polsce będzie prowadzona zbiórka podpisów pod apelem inicjatywy Obywatele Kultury "1 procent na kulturę". Apel jest skierowany do rządu. Artyści, muzealnicy, ludzie teatru, filmu, pisarze, muzycy domagają się zmiany systemu finansowania kultury w Polsce, m.in. zwiększenia wydatków na kulturę do 1 procentu budżetu rocznie, co jest europejskim minimum.

- W tej chwili wydajemy na kulturę 0,37 proc. środków budżetowych - mówi Beata Chmiel, jedna z inicjatorek akcji - w tym roku wyniesie to 1,4 mld zł. To za mało. Rozbieżność z liczbami podawanymi przez ministra kultury bierze się stąd, że minister wlicza w budżet środki europejskie, czyli głównie pieniądze na infrastrukturę - dodaje Chmiel.

Czy to źle, że Polska ma w kulturze wielką europejską pomoc? To bardzo dobrze, dystrubuowane przez ministerstwo środki zasilają tych najbardziej dynamicznych i przedsiębiorczych. Gdzie zatem kłopot? Gdzie przyczyna tego pospolitego ruszenia? Ze środków europejskich, takich jak np. Norweski Mechanizm Finansowy czy Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, w zasadzie nie można finansować podstawowej działalności instytucji kultury.

- To dobra pomoc, ale skokowa - mówi Hanna Wróblewska, wicedyrektorka Zachęty - ze środków europejskich nie możemy zapłacić za pensje, program, działalność edukacyjną, zakupy do kolekcji. Możemy wystąpić np. o finansowanie dużej wystawy, która będzie miała trzech międzynarodowych partnerów. Ale nie możemy z nich finansować bieżącej działalności. Choć to zależy od województwa. Inaczej jest w Małopolsce. Muzeum Narodowe w Krakowie z pomocą Norweskiego Mechanizmu Finansowego wyremontowało swój oddział w Sukiennicach, korzysta też z pomocy na wystawy. Ale Muzeum Sztuki w Łodzi już nie (...)

Buduje się kolejne muzea, teatry, filharmonie. To wspaniale, ale kto i za co będzie je utrzymywał? Stąd niepokój sygnatariuszy listu.

- W budżecie przyznawanym nam przez Ministerstwo Kultury nie zostaje prawie nic na działalność misyjną - mówi Małgorzata Winter, wicedyrektorka będącego na utrzymaniu ministra Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie - to, co dostajemy z budżetu, wydajemy na pensje, światło, ogrzewanie, utrzymanie budynku. Na misję musimy zarobić sami, pieniądze mamy z biletów, wynajmu sal, od sponsorów, dotacja z budżetu stanowi 60 procent całej sumy. Tak samo jest na Zachodzie, tylko tam w 60 procentach mieści się też kwota na działalność programową, u nas nie.

Nie mówiąc już o pensjach w kulturze. Pracownicy muzeów są jednym z najgorzej opłacanych zawodów, i to też wywołuje protest.

Te wszystko składa się na sytuację, w której mamy przyzwoite wydatki na kulturę, bliskie wymarzonego 1 proc. i masę niedoinwestowanych instytucji (...)

Pod apelem według koordynatorów akcji, podpisało się do tej pory tysiąc osób; chcą zebrać co najmniej 100 tys. podpisów i złożyć je premierowi. W Noc Muzeów będą zbierane podpisy m.in. w Galerii BWA w Zielonej Górze, Galerii Arsenał w Białymstoku, BWA w Bielsku-Białej, CSW Łaźnia w Gdańsku. Są już zbierane na warszawskim festiwalu Doc Review i będą zbierane 6 czerwca w Lublinie podczas Nocy Kultury.