"Krakowiacy i Górale"
Widowisko narodowe w 3 aktach Jana Nep. Kamińskiego w wyk. teatru Ziemi Pomorskiej
Koniec XVIII w. otworzył społeczeństwu polskiemu nareszcie oczy na zaniedbany i zapomniany polski lud wiejski, którego siły żywotne do tej pory były całkowicie niewyzyskane tak pod względem politycznym jak i kulturalnym.
Pierwszym "odkrywca" ludu wiejskiego i możliwości, jakie się w nim mieszczą dla przyszłości narodu, był Kościuszko. On to przy pomocy kosynierów krakowskich pobił Moskali pod Racławicami, on też wydał dla chłopów sławny manifest racławicki. On więc chłopa wprowadził do naszego życia państwowego.
"Chłopomanię", jaka w owe czasy ogarnęła cała Polskę, wyzyskał umiejętnie Wojciech Bogusławski. Jego "Cud czyli krakowiacy i górale",oparte były właśnie na momencie politycznym, na bitwie racławickiej. Skonstruowane dobrze scenicznie (pisał sztukę przecież "ojciec teatru") maja przedewszystkiem tę zaletę, że przedstawiają nam duszę chłopa, jego zwyczaje i obyczaje, malowniczy strój itd. Są swojskie, polskie, tętnią życiem narodowem.
Toteż Bogusławskiego "Krakowiacy" stały się nietylko sztuką narodową na długie lata; ale doczekały się wkrótce przeróbki i dalszego ciągu Jana Nepomucena Kamińskiego, zasłużonego dyrektora teatru lwowskiego. Pieśni narodowe, pełne swojskości, o przepięk-nych motywach ludowych, które do dziś przetrwały, zyskały wiele w oprawie muzycznej K. Kurpińskiego, współpracownika Kamińskiego. W tej właśnie formie jako "opera ludowa", a ściśle "widowisko narodowo - ludowe", przetrwali "Krakowiacy i górale" przez cały okres niewoli, jako sztuka, krzepiąca ducha narodowego i budząca tradycję polską. Dziś "Krakowiacy i górale" są nadal porywającem widowi-skiem ludowo - narodowem.
Teatr Ziemi Pomorskiej wystawił "Krakowiaków i górali" bardzo starannie. Przedewszystkiem widać tu naprawdę żmudny wysiłek reżysera, p. Antoniego Piekarskiego, dla którego jesteśmy pełni uznania. Niełatwą jest rzeczą w zespole nowoskompletowanym z dużym dodatkiem statystów dać sobie radę tak, jak tego dokonał p. Piekarski. Należy nie zapominać również o dobrze wyćwiczonych chórach, tańcach, śpiewie. Zrobione to było bardzo składnie, innemi słowy; osiągnięto zamierzony efekt.
I aktorsko sztuka stała się właściwym poziomie. Podkreślić trzeba dobre zgranie całego kompletu od "asów'' począwszy, a skończywszy na statystkach. Główna kreacja kobieca przypadła w udziale p. Halinie Doree, która z swej roli wywiązała się znakomicie. Jej gra była pełna temperamentu. P. Doree była prawdziwą polską Basią, wiochną w całem tego słowa znaczeniu. Oklaski dobrze zasłużone.
P. Bracka w charakterystycznych rolach nie potrzebuje już pochwał. Ma reputację ustaloną. Toteż i na sobotniej premjerze złńerała zasłużone brawa. P. Łukowska b. miła grą i głosowo. P. Małkowską również dobra - w roli górala.
Z panów znów wybił się p. Piekarski, jako typowy na owe czasy organista. Główne jego zalety to świetna charakteryzacja i mimika. P. Ilcewicz drugi odtwórca w charakterystycznej roli ekonoma wywołał tradycyjne salwy śmiechu tak grą jak postawą. Z reszty odtwórców wymienić należałoby wszystkich. A więc pp. Surzyńskiego, Cybulskiego, Niewiakowskiego, Alama, Nawarę, Sroczyńskiego i głównie p. Mierzejewskiego w roli biednego studenta Bardosa, niespodzianie z chłopa przekształcającego się na pana.
Oprawa sceniczna barwna, stroje dobrane starannie, malownicze jakkolwiek niewszystkie krakowskie. Piękne były stroje zbójnickie.
Dekoracje również oryginalne, nastrojowe zwłaszcza w drugim akcie. P. Małkowski rzecz swoją dobrze zrobił.
Muzyka 63 pp. pod dyr. p. Miszczaka bez zarzutu (kiedy będzie fortepian naprawiony?!). Orkiestra zgrana z zespołem, wyćwiczona starannie. Chóry raczej - amatorskie, ale też w To-runiu opery nie mamy, a i tak zrobiono b. wiele.
Widowisko cieszyć się będzie powodzeniem, miejmy nadzieję stuprocentowem. Na to też zasługuje.
