10 czerwca 1972
Ostatnia Mewa w Divadle Za branou
Praga: ostatnie przedstawienie, Mewa Antona Czechowa w reżyserii Otomara Krejčy (1924–2009), scenografii Josefa Svobody (1920–2002), w Divadle Za branou.
Najbardziej znany w świecie czeski teatr, założony w 1965, został formalnie zamknięty przez władze komunistyczne 29 czerwca 1972 pod pretekstem zagrożenia pożarowego. Krejča już w 1971 zrezygnował z dyrekcji, licząc na to, że w ten sposób uchroni swój teatr przed likwidacją. Nie wystarczało to jednak zarządzającym kulturą w Czechosłowacji „normalizatorom” („normalizacją” nazywała komunistyczna propaganda czas represji po zdławieniu „Praskiej Wiosny” 1968).
„Likwidacja Divadla Za branou, mimo protestów światowych sław, takich jak Friedrich Dürrenmatt, Arthur Miller czy Ingmar Bergman, była niewiarygodnym zaskakoczeniem, tym bardziej, że nie było to teatr bezpośrednio polityczny, lecz poszukiwał prawdy o człowieku, o relacjach międzyludzkich, o społeczeństwie” – komentował po śmierci reżysera czeski teatrolog Vladimír Just.
Janusz Legoń