Józef Dobrowolski
DOBROWOLSKI Józef Władysław (21 III 1906 Kraków - 15 XI 1978 Kraków), kierownik lit., reżyser, aktor. Był synem Stanisława D., doktora medycyny, prof. Uniw. Jagiell., i Marii Antoniny. Uczył się w krak. Gimn. im. św. Jacka. Studiował filologię pol. i romańską na Uniw. Jagiell.; w 1927 uzyskał st. doktora filozofii. W 1929-32 prowadził referat teatr. w Min. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W sez. 1932/33 był kier. lit. w T. Miejskim w Łodzi. W sez. 1933/34 pełnił funkcję doradcy lit. i reżyserował (m.in. "Wąsy i perukę") w T. im. Słowackiego w Krakowie. Według jego własnej relacji zdał eksternistyczny egzamin reżyserski w PIST w Warszawie. Był jednym z założycieli i inscenizatorów t. Artystów Cricot (1933), Mikrosceny (1934), Awantsceny (1935). W t. Cricot reżyserował m.in. "Drzewo świadomości", "Śmierć Fauna" (wystąpił w głównej roli), "Mątwę", "Reportaż z przedmieścia" (grał rolę Poety). W 1934 przebywał w ZSRR na studiach teatralnych. Po powrocie do Krakowa, założył w 1935 Polski T. Akademicki (Poltea), dla którego przygotował m.in. widowisko "Mikołaj Kopernik", przedstawione na dziedzińcu Collegium Maius (1935) oraz misterium dram.-muz. "Pan Twardowski" (we własnym układzie), grane w krużgankach Collegium Nowodworskiego (1937); działał też i reżyserował w czasie uroczystości Dni Krakowa. Był opiekunem Kół Miłośników Dramatu Klasycznego i Przyjaciół Żywego Słowa; prowadził działalność pedag. na Uniw. Jagiell. (lektorat wymowy i deklamacji). W sez. 1938/39 był kier. lit. w T. Polskim w Katowicach. W czasie okupacji niem. zajmował się tajnym nauczaniem w Tenczynku k. Krzeszowic. Po zakończeniu wojny kontynuował działalność w Krakowie. Wiosną 1945 prowadził w Klubie Związku Plastyków zespół teatr., który 7 IV t.r. wystawił w jego reżyserii i scenografii T. Kantora "Śmierć Fauna". Kierował Oddziałem Teatru w Urzędzie Woj. (1946). Wykładał historię teatru w Studio Dram. I. Galla (1945/46), a od 1947 historię teatru i dramatu oraz wymowę w krak. PWSA. Ponadto prowadził zajęcia dydaktyczne na Uniw. Jagiell., ASP i w Wyższej Szkole Nauk Społecznych. W 1947-48 był reżyserem i kier. lit. w T. Kameralnym TUR (potem pn. T. Powszechny TUR). W 1953-57 był kier. lit. i reżyserem T. Młodego Widza. Wystawił m.in. "Szkarłatne róże" (1947), "Protesilasa i Laodamię" (1948), "Dwie blizny" (1953), reżyserował także przedstawienie plenerowe Królowej przedmieścia. Współpracował z prasą krak., pismami lit. i teatr. (sekretarz redakcji "Listów z Teatru") oraz z krak. rozgłośnią PR.
Bibl.: Almanach 1978/79; Cyganeria i polityka (il.); Degler: Witkacy; Gall s. 165; Kudliński: Przypadki; J. Lau: Teatr Artystów "Cricot", Kraków 1962; Z. Leśnodorski: Wśród ludzi mojego miasta, Kraków 1968; Marczak-Oborski: Teatr 1918-39; Orzechowski: Stary Teatr; PWST w Krakowie; S. Żytyński: Bez rampy i sztampy, Kraków 1972; Gaz. Płd. 1978 nr 269; Logeion 1937 nr 3 s. 178 (il.); Afisze, programy, wycinki prasowe, IS PAN, MTWarszawa; Akta (tu fot.), ZASP.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
