Franciszek Arno
ARNO Franciszek, właśc. F. Kustosik (12 III 1912 Wilno - 18 VII 1969 Starogard Gdański), śpiewak. Był synem Franciszka Kustosika, elektromontera, i Antoniny z Lewandowskich, bratem śpiewaka Henryka Kustosika. Pierwsze małżeństwo zawarł w l. trzydziestych; drugą jego żoną była Leokadia z Chruścińskich (ślub 23 IV 1948 w Poznaniu). Przyjęty przez niego w 1940 pseud. Arno, stał się po urzędowej zmianie jego właść. nazwiskiem, a także jego rodziny. Ukończył szkołę podstawową i modelarską w Łodzi i podjął pracę w modelarni widzewskiej manufaktury (1927-32). W 1932 wstąpił ochotniczo do wojska; podczas służby ukończył szkołę podoficerów lotnictwa w Poznaniu. W 1934 rozpoczął studia muz. w klasie A. Comte-Wilgockiej w konserwatorium w Łodzi; równocześnie pracował zarobkowo w warsztatach kolejowych w Koluszkach. Stypendium artyst. umożliwiło mu dalsze studia w warsz. konserwatorium. Podczas II wojny świat. przebywał w Warszawie. Od 1941 uczył się śpiewu u Z. Fedyczkowskiej, potem u A. Didura. Pierwsze występy dawał w kawiarniach i na koncertach organizowanych przez RGO; jego tenorowy głos, brzmiący jak "najszlachetniejszy metal z aksamitem" zdobył szybko uznanie wśród melomanów. Po powstaniu warsz. znalazł się w Łodzi i tu od 1945 kontynuował studia w PWSM; występował także w T. Gong. Debiutował 9 XII 1945 partią Turiddu ("Rycerskość wieśniacza") w Operze Śląskiej w Bytomiu, gdzie później śpiewał czołowe partie tenorowe, takie jak: Pinkerton ("Madame Butterfly"), Stefan ("Straszny dwór"), Don Jose ("Carmen"), Rudolf ("Cyganeria"), z operą tą wyjeżdżał na występy gościnne do Katowic, Chorzowa, Zabrza, Łodzi, Krakowa, Wrocławia, Morawskiej Ostrawy oraz do Warszawy, gdzie od poł. sierpnia 1947 śpiewał partie Don Josego ("Carmen"), Radamesa ("Aida"); uzyskał pochlebne oceny krytyki: "Jeśli chodzi o forte, specjalnie w górze, to tutaj p. Arno osiąga efekt wspaniały" (P. Rytel). Duży sukces odniósł w partii Jontka ("Halka"); aż po 1. sześćdziesiąte pozostał świetnym wykonawcą tej roli i stale ją doskonalił. Recenzenci pisali o jego grze aktorskiej zsynchronizowanej z muzyką i pięknym głosem, liryzmie, znakomitej mimice i gestach, ironii i goryczy, którą wzruszał "najbardziej prozaicznego widza". Od sez. 1947/48 został zaangażowany do Opery poznańskiej. Po raz pierwszy wystąpił 16 IX 1947 w partii Radamesa i "przeszedł wszelkie oczekiwanie". Na scenie pozn. śpiewał do końca sez. 1952/53, dodając do swego repertuaru takie partie, jak: Łukasz ("Pocałunek"), Hoffmann ("Opowieści Hoffmanna"), Pedro ("Niziny"), tyt. w "Otellu". Psychologiczna interpretacja tej ostatniej partii wzbudziła kontrowersyjne opinie; W.Kubacki zarzucał mu fałszowanie ideowej i artyst. wymowy dzieła, ale S.Fleszarowa podkreślała dobre aktorstwo i przemyślaną koncepcję roli. W tym okresie występował także gościnnie w Morawskiej Ostrawie (1947), Sofii (1951), Budapeszcie (1951), na Białorusi (1957) i w Bukareszcie (1958), a także z zespołem Opery pozn. w Moskwie (1952). Brał udział w koncertach filharmonicznych i w imprezach estradowych (np. tzw. "Turniej operetek"), często też występował w PR, zdobywając coraz większą popularność. Zbyt hojnie szafował głosem, co ujemnie wpływało na jego formę wokalną. Utrzymywał jednak pozycję jednego z czołowych tenorów polskich. Od 31 V 1953 śpiewał Jontka ("Halka") w warsz. Operze, gdzie na sez. 1953/54 został zaangażowany; śpiewał główne partie w "Cyganerii", w "Strasznym dworze", Cavaradossiego ("Tosca"). Potem był w zespole T. Nowego (od 1 I 1955 pn. Operetka); największy sukces odniósł w roli Caramella ("Noc w Wenecji"). W 1955-58 był solistą Opery we Wrocławiu; współpracował z Operą Śląską w Bytomiu. Od 14 XII 1957 do 14 III 1958 występował gościnnie w Poznaniu. W maju 1958 śpiewał Jontka w "Halce", wystawionej w setną rocznicę jej premiery przez zespół amat. w Bielsku-Białej. Występował także w tzw. Wrocławskich Wtorkach Muzycznych, organizowanych przez Stow. Pol. Artystów Muzyków. Na pocz. sez. 1958/59 powrócił do Warszawy do Opery; śpiewał m.in. Don Josego ("Carmen"), Radamesa ("Aida"), Manrica ("Trubadur"). W 1962-69 był solistą Opery Objazdowej. Najlepsze partie z tego okresu, to: Dymitr ("Borys Godunow", 1960) i Cavaradossi ("Tosca", 1965). W sez. 1963/64 współpracował z Operą Łódzką - śpiewał Gustawa III ("Bal maskowy").
Należał do najlepszych pol. śpiewaków pierwszego powojennego dziesięciolecia. Dysponował wspaniale i szlachetnie brzmiącym tenorem, o barwie jasnej i srebrzystej. Cechowała go lekkość śpiewania na przestrzeni całej, wyrównanej skali i dobra dykcja, co sprzyjało wokalnej ekspresji. W swoich operowych rolach muzykalność łączył z nerwem dram., zwinnością ruchów i temperamentem aktorskim. Średniego wzrostu i dość krępej budowy ciała, był wysportowany, a w sposobie bycia szczery i spontaniczny.
Bibl.: Almanach 1968/69; Gołobów, Kondracki; Jankowski, Misiorny; Kaczyński: Dzieje "Halki"; Kaszyński: Teatr łódz.; Nowowiejski: Pod zielonym Pegazem; Opera Śląska 1945-55; 15 lat Opery w Warszawie s. 8-11, 14-16; Świtała (il.); W. Wermińska: Na obu półkulach, Wrocław 1978 s. 144-145, K. Wiłkomirski: Wspomnień ciąg dalszy, Kraków 1980; Gaz. Pozn. 1953 nr 79 (S. Fleszarowa); Sł. Powsz. 1947 nr 133, 140 (P. Rytel); Teatr 1953 nr 24 (W. Kubacki), 1969 nr 21; Akta, Warsz. Opera Kameralna; Akta (tu fot.), ZASP; Prosnak: T. Wielki; Informacje rodziny. Ikon.: Fot. - IS PAN, MTWarszawa, ZASP.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
