Stefan Stoiński
STOIŃSKI Stefan Marian (29 VIII 1891 Szamotuły k. Poznania - 26 XII 1945 Bytom), dyrygent. Był synem Stanisława S. i Michaliny z Witkowskich, mężem - Stefanii Stoińskiej. Naukę w gimn. rozpoczął w Rogoźnie, ukończył we Frankfurcie nad Odrą. Muzyki uczył się pocz. w Szamotułach u dyrygenta miejscowej orkiestry, kontynuował ją studiując w konserwatorium J. Sterna w Berlinie. Debiutował tam w styczniu 1920 jako dyrygent w filharmonii, na koncercie zorganizowanym przez Komitet Narodowy Polaków na Obczyźnie. Był uczestnikiem powstania wielkopolskiego. W sez. 1921/22 był dyrygentem orkiestry T. Narodowego w Poznaniu; prowadził przedstawienia operetkowe i dram., do których niekiedy sam komponował muzykę. W 1922 zamieszkał w Katowicach. W tym czasie przygotował prem. "Halki" w teatrze w Ostrawie (10 VI 1922). W sez. 1922/23-1924/25 był dyrygentem opery i operetki w T. Polskim w Katowicach, a w sez. 1925/26 w T. Miejskim w Sosnowcu. W 1925 założył w Katowicach Instytut Muz.; kierował nim i prowadził klasę dyrygentury do wybuchu II wojny światowej. Był też działaczem śląskiego ruchu śpiewaczego, prowadził chóry w Katowicach ("Echo", Tow. Oratoryjne "Ogniwo") i w Sosnowcu. Dyrygował koncertami symfonicznymi w Katowicach, Bielsku, Warszawie. Działał w Tow. Przyjaciół Nauk na Śląsku; w 1938 objął (wraz z J. Ligęzą) red. wydawnictwa "Pieśni ludowe z polskiego Śląska". Pisywał rec. muz. i teatr. w dzienniku "Polonia", oraz artykuły o muzyce w redagowanym przez siebie czasopiśmie "Śpiewak". W okresie okupacji niem. przebywał pocz. w Szopienicach, nast. w Krakowie. Po zakończeniu wojny przyjechał do Bytomia, gdzie został dyr. konserwatorium i dyrygentem chóru "Halka". Ponownie stanął na czele Związku Śląskich Kół Śpiewaczych.
Bibl.: Błaszczyk: Dyrygenci (tu bibl. i il.); Kaczyński: Dzieje "Halki"; Łoza: Czy wiesz (il.); SMP; Sobański: Teatr Pol. na Śląsku; WSB; Żywot: Dwadzieścia sezonów; Kur. Warsz. 1923 nr 25; Prz. Teatr, i Film. 1924 nr 17.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
