Paulina Stokowska
STOKOWSKA Paulina, właśc. P. Schlesinger, Szlezinger, zamężna Bereza (19 VI 1896 Drohobycz na Ukrainie - 7 I 1974 Warszawa), śpiewaczka. Była córką Ludwika Schlesingera, inżyniera kolejowego, i Marii z Błażowskich, urzędniczki pocztowej, żoną Edwarda Berezy, intendenta Zarządu Miejskiego w Warszawie. W 1912 ukończyła w Krakowie gimn. i do 1914 kształciła głos w krak. konserwatorium muz. w klasie śpiewu J. Marso, a nast. w jego pryw. szkole operowej. Zapewne ona w sez. 1913/14 w zespole Stadttheater w Klagenfurcie była wykonawczynią sopranowych partii koloraturowych i dramatycznych (występowała pod nazwiskiem Schlesinger). Na popisie szkoły J. Marso 12 IX 1916 w warsz. T. Polskim wystąpiła w partii tyt. w "Halce". Na scenie T. Wielkiego w Warszawie śpiewała 16 VI i 17 VII 1917 Rachelę ("Żydówka") i Santuzzę ("Rycerskość wieśniacza"). W 1918 występowała z grupą śpiewaków pod kier. T. Wierzbickiego w Płocku i w Częstochowie. W 1922 i 1923 gościnnie śpiewała w Krakowie, zaliczano ją wtedy do czołowych sopranistek odwiedzających Kraków. W maju 1922 w T. Wielkim we Lwowie śpiewała Rachelę ("Żydówka"), a w marcu 1923 ponownie Rachelę i Leonorę ("Trubadur"). Później, wg jej własnych informacji, do 1928 występowała w warsz. T. Wielkim, a także w Wiedniu, Lublanie, Zagrzebiu, Grazu, Berlinie, Pradze, Lwowie, Katowicach i Poznaniu. Około 1928, po wyjściu za mąż, zaniechała występów. Po dziesięciu latach, zaangażowała się do T. Wielkiego w Warszawie na sez. 1939/40, ale wybuch wojny uniemożliwił jej powrót na scenę. Podczas okupacji niem. straciła męża; udzielała lekcji śpiewu; została wywieziona na przymusowe roboty do Niemiec. W 1945-52 pracowała w Stacji Pomp Rzecznych, Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie; pocz. była robotnicą, potem bibliotekarką; nast. w Min. Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych pracowała jako kier. świetlicy i bibliotekarka. Na emeryturę przeszła w 1957, ale pracowała jeszcze dorywczo jako pomoc biurowa. Była w ciężkich warunkach materialnych.
Bibl.: Kaczyński: Dzieje "Halki"; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Kraków muz. 1918-39; Dz. Lud. 1922 nr 112, 1923 nr 61; Kur. Warsz. 1939 nr 233; Scena Pol. 1922 z. 6-7, 1923 z. 1-3; Życie Warsz. 1974 nr 11; Akta, Min. Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych Warszawa; Akta, ZUS Warszawa; Wosiek: Teatry objazdowe.
Ikon.: Fot. - Archiwum fotograficzne Zygmunta Świątka Warszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
