Andrzej Mierzyński
MIERZYŃSKI Andrzej (ok. 1750 woj. płockie - 17 II 1811 Płock), aktor, dyr. teatru. Był bratem -> Józefa M., prawdopodobnie mężem -> aktorki M., ojcem -> Julii M. Debiutował w 1780 w T. Narodowym w Warszawie (antrepryza M. Bisestiego). W t. warsz. występował do 1783. W 1783-87 był antreprenerem t. w Lublinie ; występował ponadto z zespołem w 1784 (grudzień), 1786, 1787 we Lwowie, 1786 i 1787 w Dubnie (starał się także o pozwolenie na występy w Krakowie w zimie 1786/87, ale nie uzyskał zezwolenia magistratu). W 1787-90 grał w zespole W. Bogusławskiego w Wilnie (wg Bogusławskiego "był jednym z upodobanych ówczasowej publiczności artystów"). Powróciwszy do Warszawy z zespołem Bogusławskiego w 1790 występował w warsz. T. Narodowym aż do kwietnia 1794. Okres ten nazwał Bogusławski "najchlubniejszym w zawodzie" M. W 1794-97 występował we Lwowie (naprzód w zespole D. Morawskiego, potem W. Bogusławskiego). W 1798 przeniósł się do Wilna; występował w antrepryzie D. Morawskiego (do 1801), potem M. Morawskiej (do 1805) pełniąc równocześnie nieoficjalnie funkcje kierownika zespołu ("umiał nowego przedsiębiorcy teatr przyzwoicie urządzić i pomyślnie prowadzić" - Bogusławski). Od 1805 do 1810 przebywał w dalszym ciągu w Wilnie (być może występował nadal po przejęciu antrepryzy przez M. Każyńskiego). 22 I 1810 wystąpił gościnnie w t. wil., a 4 IX tego roku w warsz. T. Narodowym w roli Prezydenta ("Ton wielkiego świata"), ale zrezygnował ze starań o engagement z uwagi na "równie wiek posunięty, jako i nowy wcale sposób gry" (W. Bogusławski). W 1810-11 występował z własnym zespołem w Płocku.
"Uważano go powszechnie za aktora myślącego" - pisał J.T.S. Jasiński. "Postać jego była poważna, wzrost donośny, układ przyzwoity" - wspominał W. Bogusławski. - "Mimika w rolach charakterystycznych naturalna i dobitna, w rolach kochanków mniej przyjemną wystawiała twarz jego, ta bowiem już w samej młodości tak pomarszczoną wydawała się na scenie, jak gdyby starości ręką cieniowaną była. Oczy blado niebieskie i włosy w żółtawy blond wpadające ujmowały mu świeżości, a powolne poruszenia ciała dowodziły duszy mało czułej na zapały miłosne. Głos nieco chrapliwy, niejakie czasem zacinanie się w słowach szkodziły wymowie jego, lubo w ogólności była wyraźną, dobitną i wszelkie przepisy gramatyki zachowującą", "Miał zwyczaj powolną i często nauczającą mowę swoje krasić morałami, zaczynając najwięcej od słów: Człowiek, który..., co mu prawdziwy świętoszka nadawało charakter, a co w roli Regenta ["Szkoła obmowy"], umyślnie dla niego napisanej umieszczone, przedziwny sprawiało skutek, zdawało się bowiem, że on istotnie swój własny przedstawiał obraz". Z początku M. grał "pierwszych amantów", jak np. Hrabia Almaviva ("Cyrulik sewilski"), Walery ("Syn marnotrawny"), dość szybko jednak "dla większej do ról charakterystycznych zdolności obrał sobie role powierników w tragediach, intrygantów w dramatach, a przyjaciół, doradców i karykatury w komediach" (W. Bogusławski). Grał m.in. Rozsądnickiego ("Szkoła kobiet"), Amfitriona ("Amfitrion"), Doranta ("Gracz"), Redlicha ("Burmistrz poznański"), Wilsona ("Fabrykant londyński"), Karola ("Eugenia"), Euryklesa ("Meropa"), Bramina ("Lanassa, czyli Wdowa Malabaru"). Był pierwszym Walerym z "Powrotu posła" i Ryszardem Koklem z "Henryka VI na łowach". Największe uznanie współczesnych zyskały role Regenta ("Szkoła obmowy"), Marinellego ("Emilia Galotti"), Bazylego ("Cyrulik sewilski"). Zajmował się także tłumaczeniem sztuk i librett operowych.
Bibl.: Bernacki: Teatr; Bogusławski: Dzieje T.N. s. 313-319 (il.); Estreicher: Teatra; Got: Na wyspie Guaxary; Lasocka: Teatr lwow.; Miller: Teatr i muzyka na Litwie; Rulikowski: Teatr na Litwie s. 25, 28; Skibiński: Pamiętnik; Szwankowski: Teatr Bogusławskiego; Scena pol. 1930 z. 18; Chomiński; Jasiński; Krogulski; Akt zgonu 33/1811, Arch. Diecezjalne Płock.
Ikon.: J. Sonntag: Portret, lit., W. Bogusławski: Dzieła dramatyczne, tom VII, Warszawa 1823.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
