Michalina Monikowska
MONIKOWSKA Michalina Marianna, Marcjanna, z Piweckich (ok. 1822 Warszawa - 28 IV 1873 Kraków), aktorka, śpiewaczka. Była córką Walentego Piweckiego i Kunegundy z Małeckich, żoną -> Adolfa M. Do 1842 używała na scenie nazwiska panieńskiego. W 1837-42 występowała w zespole T.A. Chełchowskiego, m.in. w 1837-38 w Kaliszu i Płocku, a od 1840 w Krakowie. 26 XI 1842 poślubiła w Krakowie aktora Adolfa Monikowskiego i odtąd występowała tylko pod jego nazwiskiem. W t. krak. grała stale od 1840 do 1845 (w 1842 z zespołem krak. w Poznaniu, a w 1841 i 1843 w Kaliszu). 9 XII 1844 wystąpiła gościnnie w T. Rozmaitości w Warszawie w roli Hrabiny ("Okno na pierwszym piętrze"). W sez. 1845/46 występowała w zespole T.A. Chełchowskiego w Kielcach, Lublinie, Radomiu, od września 1850 do 1852 u J. Barańskiego (Lublin, Kielce, Radom), w 1853 w Białymstoku u J. Kaciucie-wicza, w 1853-56 w zespole S. Nowakowskiego, m.in. w Brześciu Litewskim, w 1858 zapewne w zespole T.A. Chełchowskiego. Od 1859 do 1863 należała ponownie do zespołu t. krak.; wyjeżdżała również z zespołem krak., m.in. do Konina (1859), Bielska i Cieszyna (1863). W 1864 i 1865 występowała w zespole K. Subkowskiego, m.in. w Bochni, Tarnowie, Krynicy. Powróciła następnie do Krakowa, ale zapewne już nie występowała. Wiadomo tylko, że 14 VII 1867, a następnie 11 I 1870 aktorzy krak. grali na benefis ciężko chorej M. Obdarzona dobrymi warunkami scen. i głosem, w początkach kariery grała subretki i amantki. Szybko przeszła jednak do ról charakterystycznych. H. Meciszewski pisał, że ,,w rolach subretek może się podobać, a w rolach gospodyń wszelkiego rodzaju, przekupek, bab starych, gderalskich itp." była "prawdziwie wyborną". Ważniejsze role: Rózia ("Dożywocie"), Julia ("Stary mąż"), Klaryssa ("Wiecznie, czyli Szał młodości"), Brygida ("Sierota z Genewy"), Barbara ("Krewni"), Dyndalska ("Damy i huzary"), Szambelanowa ("Pan Jowialski"), Matka Fadet ("Poczwarka"), Baronowa ("Ulicznik paryski"). Śpiewała też partie Wandy ("Zamek na Czorsztynie"), Zosi ("Stach i Zośka"), Basi ("Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale"), Margrabiny ("Córka pułku"), ale śpiewaczką wg opinii krytyki była słabą.
Bibl.: Estreicher: Teatra; Got: Teatr Meciszewskiego; Krzesiński: Koleje życia s. 290, 463-465; Meciszewski: Uwagi s. 111, 161-162; Stefański: Teatr w Kaliszu s. 57, 71; Nowiny 1854 nr 1; Akt ślubu, parafia Panny Marii Kraków (wg informacji S. Dąbrowskiego).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
