Dominik Morawski
MORAWSKI Dominik (1761 - 4 VI 1801 Wilno), aktor, dyr. teatru. Był mężem -> Marianny M. Pochodził prawdopodobnie z Poznańskiego, ze szlacheckiej rodziny herbu Nałęcz. Początkowo zatrudniony jako sufler w t. dworskim Sapiehów w Różanej. W 1787 prowadził t. w Mińsku Litewskim (przez krótki okres wspólnie z K. Żółkiewskim), w 1790 być może krótko w Wilnie. W 1791 grał w Lublinie (sierpień) i we Lwowie (październik). Od 9 X 1791 do 25 IV 1792 był dyr. t. w Wilnie (w końcu 1791 zapewne wyjeżdżał z zespołem na występy do Grodna). W sez. 1792/93 był w Wilnie w zespole K. Żółkiewskiego i Kwaśniewskiego, potem był ponownie dyr. w Grodnie (od wiosny do października 1793). Wg K. Estreichera wystawiał m.in. "Powrót posła", "Dowód wdzięczności narodu", "Henryka VI na łowach", "Taczkę occiarza", "Bewerleja", "Uczciwego winowajcę". W sez. 1793/94 i 1794/95 (do grudnia 1794) kierował antrepryzą pol. we Lwowie. Po przybyciu do Lwowa W. Bogusławskiego z częścią aktorów warsz. nastąpiło połączenie obu zespołów pod dyr. Bogusławskiego; w tym połączonym zespole M. grał do końca maja 1795, po czym wrócił z większą częścią swego dawnego zespołu na Litwę. Od sierpnia 1795 do końca życia prowadził własną antrepryzę, początkowo w Grodnie (wg Estreichera "widowiska rozpoczął nowym dramatem "Pustelnik na wyspie Formentera". Trzy razy powtórzył go przy przepełnionej sali"), a od wiosny 1796 stale w Wilnie (gdzie wydzierżawił i przebudował na t. oficynę pałacu Radziwiłłowskiego). Aktorem wybitnym nie był (Estreicher pisze, że "odznaczał się" wśród aktorów swego zespołu, ale poza jego żoną i Andrzejem Mierzyńskim byli to sami aktorzy podrzędni). Był natomiast znakomitym dyr.; ambicje repertuarowe łączył z umiejętnościami organizacyjnymi i zmysłem kalkulacji; był jednym z niewielu antreprenerów pol. z tego okresu, którzy potrafili zarobić na teatrze (wg Estreichera w sez. 1792/93 w Wilnie i Grodnie "dochody miał ogromne i z tych kupił sobie dom", pozostawił także w spadku majątek Działuny k. Wilna). Był jednym z pierwszych na Litwie organizatorów i krzewicieli kultury teatralnej.
Bibl.: Bernacki: Teatr; Bogusławski: Dzieje T.N. s. 316; Estreicher: Teatra; Got: Na wyspie Guasary; Miller: Teatr i muzyka na Litwie; Pepłowski: Teatr we Lwowie I; Rulikowski: Teatr na Litwie s. 23-26; Witkowski: Świat teatr.; Zb. M. Rulikowskiego sygn. 65/1, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
