Artykuły

"Inne tańce. Zwrot performatywny w polskiej sztuce XXI wieku" to publikacja pod redakcją Agnieszki Sosnowskiej podsumowująca głośną wystawę jej autorstwa, jaką można było zobaczyć w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w 2018 roku.

Tematem wystawy "Inne tańce", prezentującej prace ponad dwudziestu artystów i artystek, twórców tańca, teatru, performansu, muzyki oraz sztuk wizualnych, był rozległy fenomen nowej sztuki w Polsce XXI wieku, określany jako zwrot performatywny.

Książka zawiera dokumentację wystawy oraz towarzyszącego jej programu. Zebrane w niej teksty odzwierciedlają w dużym stopniu transdyscyplinarną strukturę zarówno zjawiska zwrotu performatywnego, jak i samej ekspozycji. Agnieszka Sosnowska wyjaśnia obszernie swoje założenia badawcze i to, w jaki sposób przedstawiła je w formacie ekspozycyjnym. Joanna Zielińska przywołuje przykłady praktyk artystycznych, w których praca z archiwami i dokumentacją prowadzi do powstania nowych dzieł sztuki. Dorota Sosnowska zastanawia się nad samym faktem archiwizowania i umuzealniania performansu, a także praktyką kuratorską prezentowania go na wystawach, posługując się przykładem wystawy "Inne tańce". Antoni Michnik analizuje spotkanie współczesnej sztuki dźwięku ze sztukami performatywnymi. Piotr Morawski w tekście "Instytucje są OK" przygląda się możliwości przekroczenia instytucji teatru oraz temu, jak praktyki artystyczne wpływają na jej struktury. Na koniec Tomasz Plata podsumowuje dyskusje, jakie toczyły się wokół wystawy, zastanawiając się nad koniecznością zmiany słownika pojęć opisujących sztuki performatywne - zarówno w stosunku do współczesnych nam praktyk, jak i retroaktywnie: przepisując historię sztuki i teatru.

"Inne tańce" to wystawa zbiorowa o jednym z najważniejszych zjawisk nowej sztuki w Polsce XXI wieku: śmiałych eksperymentach twórców tańca, teatru, performansu, muzyki oraz sztuk wizualnych, które ułożyły się w rozległy fenomen określany jako zwrot performatywny. Na wystawie prezentowane były prace ponad dwudziestu artystów i artystek, w tym zapisy przełomowych spektakli Marty Ziółek, Komuny Warszawa, Anny Karasińskiej czy Chóru Kobiet, fragmenty ekscentrycznych scenografii Aleksandry Wasilkowskiej, interaktywne instalacje Krzysztofa Garbaczewskiego i Wojtka Ziemilskiego, dźwiękowe interwencje Konrada Smoleńskiego i Wojciecha Blecharza, rzeźby i fotografie Anety Grzeszykowskiej, filmy Karola Radziszewskiego. Artyści ci wywodzą się często z różnych środowisk, coraz swobodniej poruszają się jednak po tym samym polu. Ich zainteresowania są zaskakująco zbieżne. Co ich łączy? Przede wszystkim umiejętność działania poza sztywnymi podziałami na sztuki performatywne i wizualne. Różnie próbuje się nazywać te praktyki artystyczne: postperformans, postteatr, autoteatr czy posttaniec. Jedno jest pewne: dokonują oni odważnej reinterpretacji rodzimej tradycji sztuk performatywnych. Działania parateatralne Jerzego Grotowskiego, dorobek teatralny i happeningowy Tadeusza Kantora czy klasyczna sztuka performansu to dla twórców pokazanych na "Innych tańcach" istotny, ale zwykle negatywny punkt odniesienia. Z większym entuzjazmem czerpią ze zdobyczy estetyki relacyjnej, muzyki alternatywnej, teorii performatywności, teatru postdramatycznego czy tańca konceptualnego.

***

Redakcja: Agnieszka Sosnowska

Teksty: Antoni Michnik, Piotr Morawski, Tomasz Plata, Agnieszka Sosnowska, Dorota Sosnowska, Joanna Zielińska

Projekt graficzny: Tomasz Bersz

Wydawca: Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

Teksty w języku polskim i angielskim

Oprawa miękka z obwolutą, 268 stron

Ilustracje kolorowe

ISBN 978-83-65240-52-1

Warszawa 2019