Artykuły

Teatr Horzycy przy bydgoskim Teatrze Polskim należy uznać za konserwatywny. Torunianie przespali największe dyskusje polskiej sceny - nowy brutalizm, nową polską dramaturgię, teatr społecznie zaangażowany, wybuch zainteresowania adaptacjami młodej prozy. Nasza scena na razie zbyt słabo wykorzystuje fakt, że w Toruniu istnieje wyjątkowo chłonna na teatr widownia. Bydgoszcz w tym czasie stawia na kontakt ze swoją publicznością - pisze Grzegorz Giedrys w Gazecie Wyborczej - Toruń.

Toruń ma duży kapitał kulturalny: dwie sceny teatralne, kilkanaście festiwali, dwa kina studyjne, budowane Centrum Sztuki Współczesnej, mnóstwo klubów. Czy jednak wszystkie te atuty wykorzystuje należycie?

Wizerunek Torunia - oprócz wielu czynników społecznych i ekonomicznych - zależy od rozwoju instytucji kultury, programu artystycznego i prężnego środowiska miejscowych twórców. Ale miasto kształtuje też kultura życia codziennego - dostępność atrakcyjnych restauracji, klubów, hoteli, przyzwoitych sal kinowych, możliwość udziału w interesujących imprezach masowych. I jest tego w Toruniu naprawdę dużo.

Festiwale to podstawa

Jednak to, jak na nas patrzą, w największym stopniu zależy od kultury wysokiej. Bez wątpienia na renomę Torunia pracują duże festiwale artystyczne. Wśród najważniejszych należy wymienić: teatralne: Kontakt, Międzynarodowe Toruńskie Spotkania Teatrów Lalek, Klamra muzyczne: Probaltica, Song of Songs, Jazz Od Nowa Festiwal, Blues Meeting, Toruń - Muzyka i Architektura, Afryka Reggae Festiwal filmowe: Lato Filmów, Toruń Film Festiwal Toffi sztuki współczesnej: Wyobraźnia Ekranu edukacyjne: Toruński Festiwal Nauki i Sztuki. Takie nagromadzenie widowisk wpływa na kształt naszego środowiska artystycznego, które swoje najważniejsze projekty realizuje właśnie na tego rodzaju imprezach.

O wyjątkowości Torunia może świadczyć fakt, że mimo powstania kilkusalowego multipleksu przetrwały aż dwa kina o profilu studyjnym. Orzeł i Nasze Kino proponują najwyższej próby filmy autorskie i retrospektywy dzieł wybitnych reżyserów. Ofertę uzupełnia skierowany głównie do studentów Niebieski Kocyk w klubie Od Nowa.

Teatru cienie i blaski

Teatr Horzycy przy bydgoskim Teatrze Polskim należy uznać za konserwatywny. Torunianie przespali największe dyskusje polskiej sceny - nowy brutalizm, nową polską dramaturgię, teatr społecznie zaangażowany, wybuch zainteresowania adaptacjami młodej prozy. Nasza scena na razie zbyt słabo wykorzystuje fakt, że w Toruniu istnieje wyjątkowo chłonna na teatr widownia. Bydgoszcz w tym czasie stawia na kontakt ze swoją publicznością - powstał nowoczesny serwis internetowy, przedstawienia mają swoje blogi, działa internetowe forum, a premiery poprzedzają dyskusje z widzami, akcje artystyczne i wystawy.

Co innego Baj Pomorski, jedyna w regionie scena lalkowa. Doczekawszy się pierwszego od kilku dekad remontu, stał się jednym z najnowocześniejszych teatrów w kraju, który zamierza skorzystać z nowych możliwości technicznych. Baj odważnie działa też w środowisku - to właśnie za jego sprawą polską sceną lalkową wstrząsnęła dyskusja o powrocie teatru lalek do publicznej telewizji. Na efekty rewolucji nie trzeba było czekać długo - zainteresowanie spektaklami jest tak duże, że teatr musi stale poszerzać swój repertuar.

W muzyce tak sobie

Imię Torunia rozsławiały niegdyś Republika i Kobranocka. Mariusz Lubomski niepodzielnie panował nad sceną piosenki autorskiej, Sławek Wierzcholski stał się ikoną polskiego bluesa, a Bogdan Hołownia zdobył uznanie publiczności jazzowej. Dziś przypominają cienie dawnej świetności. Republika przestała istnieć po śmierci Grzegorza Ciechowskiego w 2001 r. Hołownia wydaje płyty w krótkich kolekcjonerskich nakładach. Lubomski stał się animatorem kultury, Wierzcholski zakopał się w bluesowej niszy, a Kobranocka nie jest w stanie nagrać płyty, która dorównałaby choć w części jej pierwszym nagraniom. Dziś muzycznymi wizytówkami Torunia są: wykonująca r'n'b Sofa (dwie nominacje do tegorocznych Fryderyków) młody jazzowy Staff popowy wokalista Sławek Uniatowski znane w środowisku alternatywnym perkusyjne Hati reggae'owy Paraliż Band Butelka, która zdobywa rzesze fanów w internecie.

Ciekawiej sytuacja przedstawia się w muzyce poważnej. Toruńska Orkiestra Kameralna przeżyła w zeszłym roku awans instytucjonalny, stając się oficjalnie zespołem symfonicznym. To zwiększyło prestiż tej miejskiej instytucji i wpłynęło na wykonywany przez nią repertuar, w którym coraz więcej miejsca zajmują największe dzieła symfoniczne. Teraz magistrat, który w marcu wskaże nowego dyrektora orkiestry, powinien położyć wysiłek na finansowe wzmacnianie TOS.

Kultura feudalna

Miasto winno nie ustawać w wysiłkach przekształcenia Muzeum Okręgowego w narodową instytucję kultury. Wpis do rejestru Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego odciążyłby toruński budżet, a placówkę, która może się pochwalić bogatą kolekcją dzieł sztuki, umieściłby w gronie najważniejszych placówek kulturalnych w Polsce. Status narodowej instytucji - jeszcze przed ukończeniem budowy - zyskało za to powstające na Jordankach Centrum Sztuki Współczesnej. Torunianie mają nadzieję, że tworzone od podstaw muzeum przyciągnie do nas twórców uznanych i przebudzi z letargu lokalny rynek sztuki.

Bo tak naprawdę kulturalny Toruń przypomina Polskę w świecie - nikt nie zna naszych plastyków, literatów, aktorów. A sprawa toruńskiej sztuki nigdy nie była sprawą narodową. Według obiegowych opinii, nasza kultura przypomina system feudalny. Jest na magistrackiej licencji, nie przełamuje akademickich standardów myślenia o sztuce, oddaje cześć patronom, mecenasom i sponsorom. Nie gryzie ręki, która żywi. Od głodowej śmierci sztukę ratuje magistrat, który nacjonalizuje to, co alternatywne, samodzielne, niezależne.

Jednak w 2016 r. możemy się stać Europejską Stolicą Kultury. Jeśli tylko zechcemy.

Na zdjęciu: "Z twarzą przy ścianie", reż. Monika Strzępka, Teatr Polski, Bydgoszcz.