Artykuły

Gdy minister Gliński ogłosił listę dotacji z Funduszu Wsparcia Kultury, zawrzało. Jak to możliwe, że pieniądze dostaną Dach-Complex z Gostynina, Automat-Spec Mirosław Promny czy zajmująca się nieruchomościami Hossa.biz sp. z o.o. - pisze Witold Mrozek w Gazecie Wyborczej.

Pieniędzmi z Funduszu Wsparcia Kultury minister kultury Piotr Gliński wsparł z jednej strony np. teatry i filharmonie, z drugiej – zespół braci Golców.

Fundusz przeznaczony jest zarówno dla instytucji publicznych, jak i prywatnych firm. Ma rekompensować utracone w porównaniu z poprzednim rokiem przychody. Jego cel to wsparcie zarówno instytucji, np. teatrów czy filharmonii, jak i firm zajmujących się np. organizacją koncertów.

W niedzielę wieczorem minister ogłosił, że wstrzyma wypłaty wynoszącego 400 mln zł Funduszu do czasu ponownej weryfikacji beneficjentów. Na liście znalazły się firmy niemające na pierwszy rzut oka nic wspólnego z kulturą.

Kabaret i kawa, dachówki i koncerty

Na antenie Radia TOK FM były minister kultury Bogdan Zdrojewski jako przykład takiej podejrzanej firmy wskazał Dach-Complex z Gostynina, która zajmuje się kładzeniem blachodachówki. Firma ma dostać z Funduszu Wsparcia Kultury 73 tys. zł. 

Tyle że właściciel firmy Dach-Complex i Usługi Artystyczne i gitarzysta bluesowy Michał Bartosiak pod tą samą marką organizuje koncerty w swoim rodzinnym mieście, zapraszając innych artystów. Część imprez organizował z lokalnymi ośrodkami kultury, część – z mazowieckim urzędem marszałkowskim.

Bohaterem memów jest też inny beneficjent funduszu – firma Automat-Spec Mirosław Promny. Z racji kolejności alfabetycznej znalazła się na początku listy – z kwotą 64 tys. zł.

W internecie występuje jako firma wynajmująca automaty vendingowe – przeznaczone do sprzedaży przekąsek i napojów. Ale Mirosław Promny to zarazem menedżer polskich kabaretów, m.in. Kabaretu Nowaki w ramach tej samej firmy.

– To gigantyczne nieporozumienie – mówi nam Promny. – Naprawdę, wystarczy wpisać moje nazwisko w wyszukiwarkę. Jestem menedżerem artystów, organizatorem eventów i koncertów od kilkunastu lat. Musieliśmy poodwoływać mnóstwo koncertów, a mamy akustyka, tour managera, cały skład ludzi, którzy są teraz w bardzo trudnej sytuacji. 

Emocje internautów wzbudziła też obecność na liście spółki zajmującej się nieruchomościami: Hossa.biz sp. z o.o. z Trójmiasta.

Ta firma jest też operatorem sali koncertowej Stary Maneż w gdańskim Garnizonie Kultury – na liście zapraszanych ostatnio artystów są m.in.: Maciej Maleńczuk, Raz Dwa Trzy, Lady Pank czy Grzegorz Turnau. Na swoim koncie ma organizację ponad 500 koncertów, od marca jej działalność jest wstrzymana.

Firmy czekają w niepewności

Część wymienionych na liście przyszłych beneficjentów Funduszu przedsiębiorców nie chce rozmawiać z mediami. Mówią, że mają po kilkadziesiąt ludzi do utrzymania, koszty czynszów czy mediów – i wpływy od miesięcy bliskie zera, czekają na wsparcie, które po niedzielnej decyzji ministra Glińskiego wydaje się znów niepewne. A dla części tych firm to kwestia życia i śmierci.

Maciej Durczak, właściciel Rock House Entertainment dofinansowanej sumą 664 tys. zł, tłumaczy: – Nie chcę się wypowiadać o innych ludziach, którzy złożyli wnioski, bo nie widziałem ich aplikacji. Mogę mówić o swojej firmie. Zatrudniam dziesięć osób, staraliśmy się w pandemii działać tak, jak tylko się dało – próbować latem organizować koncerty w amfiteatrach, czasem jakiś koncert online. Ale to namiastka przychodów. Kwota, którą dostaliśmy, oczywiście bardzo pomoże, ale zważywszy na to, że koszt utrzymania firmy to kilkadziesiąt tysięcy złotych miesięcznie, to nie jest niewyobrażalna suma.

Uważa, że 400 mln zł na Fundusz to spora kwota, która może pomóc w dużej mierze środowisku. 

Oprócz organizatorów koncertów i publicznych instytucji samorządowych, jak teatry czy filharmonie, program objął też firmy zajmujące się techniką sceniczną.

Na liście jest np. Kosma Szostak, którego firma współpracowała m.in. z Lennym Kravitzem czy słynnym francuskim Cirque Du Soleil i która ma doświadczenie również poza Polską. Jego firma dostała 121,8 tys. zł. Sprawa dotyczy też sporej liczby pracowników technicznych – np. akustyków – którzy dla publicznych instytucji kultury świadczyli regularnie usługi na samozatrudnieniu.

Jak pomóc freelancerom?

Część instytucji publicznych myśli o tym, jak pomóc artystom i współpracownikom niezwiązanym z nimi umową o pracę – w kulturze to częsta sytuacja.

Jak mówi Julia Holewińska, dyrektorka programowa Teatru Polskiego w Bydgoszczy, dzięki podreperowaniu budżetu z Funduszu teatr ze stałej dotacji będzie mógł pomóc freelancerom. – Otrzymanie tej dotacji pozwoli nam na wydatkowanie środków z posiadanego przez nas wcześniej budżetu instytucji na projekty angażujące twórców niebędących pracownikami teatru – tłumaczy Holewińska.

Wysokość dotacji z Funduszu Wsparcia Kultury określano przede wszystkim na podstawie zmniejszonych w pandemii w porównaniu z zeszłym rokiem przychodów. Firmy, stowarzyszenia, fundacje czy instytucje publiczne mogły się starać o 40 proc. lub 50 proc. utraconych przychodów. Każdy z przedsiębiorców, który przed pomocą z Funduszu Wsparcia Kultury dostał dofinansowanie z rządowej "tarczy antykryzysowej", z Funduszu otrzyma sumę pomniejszą o kwotę z tarczy. Dotacje z Funduszu trzeba będzie w przyszłym roku rozliczyć – nie można ich wydać na cokolwiek, ale tylko na działalność kulturalną.

W środowisku pojawiają się głosy, że podstawowym błędem ministra Glińskiego było skomasowanie pieniędzy dla bardzo różnych potrzebujących wsparcia instytucji i firm w jednym wielkim programie.

– One działają w różny sposób, w różny sposób się rozliczają i w różny sposób płacą podatki – mówił w poniedziałek w TVN 24 Krzysztof Materna, dyrektor artystyczny krakowskiego Teatru Bagatela.